Υπερτουρισμός: «Δεν έχω γείτονες» – Κραυγή αγωνίας από κατοίκους σε Ισπανία και Πορτογαλία

Όταν ο σύζυγός της, ο οποίος έπασχε τότε από καρκίνο, έπεσε πέρυσι μέσα στο διαμέρισμα τους στον έκτο όροφο, η Μαρία αναρωτήθηκε απεγνωσμένα ποιον θα μπορούσε να καλέσει για βοήθεια ώστε να τον σηκώσει.

Σε ένα άλλο κτίριο, σε μια άλλη εποχή, θα μπορούσε να τρέξει δίπλα για να ζητήσει βοήθεια από έναν γείτονα. Αλλά αυτό δεν ήταν πλέον επιλογή στο κτίριο των 11 διαμερισμάτων της στο κέντρο της Λισαβόνα, όπου τα τουριστικά διαμερίσματα είχαν πολλαπλασιαστεί και είχαν μετατρέψει τους μακροχρόνιους κατοίκους σε σπάνιο είδος.

Η ίδια κατέφυγε απλά στο να καλέσει την πυροσβεστική υπηρεσία. «Πραγματικά μου λείπει. Θα έπρεπε να είμαστε ένα είδος κοινωνικού δικτύου», δήλωσε η Μαρία , η οποία ζήτησε να μη δημοσιευτεί το πλήρες όνομά της, μιλώντας στο Gaurdian. «Και αυτό το κοινωνικό δίκτυο δεν υπάρχει».

Αλλα πέντε άτομα που ζουν σε Λισαβόνα και Βαρκελώνη μίλησαν στον Guardian περιγράφοντας παρόμοιες ανησυχίες σχετικά με το να περιβάλλεται κανείς από τουριστικά διαμερίσματα: ανελκυστήρες που συχνά χαλάνε από την τακτική μεταφορά βαλιτσών και καροτσιών καθαρισμού, ενοχλητικοί θόρυβοι, καθώς οι τουρίστες διασκεδάζουν, χτυπούν πόρτες και κουβεντιάζουν δυνατά ως αργά τη νύχτα και την αποπροσανατολιστική εμπειρία του να ζεις με μια αδιάκοπη ροή αγνώστων που παρελαύνουν στους κοινόχρηστους χώρους του κτιρίου.

Καθώς οι αφίξεις τουριστών διογκώνονται σε αριθμούς ρεκόρ στην Ισπανία και την Πορτογαλία, ορισμένοι κάτοικοι έχουν βρεθεί να ζουν σε κτίρια όπου τα τουριστικά διαμερίσματα αποτελούν την πλειονότητα των μονάδων. Στις πιο ακραίες περιπτώσεις, οι κάτοικοι έχουν μείνει μόνοι τους, περιτριγυρισμένοι εξ ολοκλήρου από τουριστικά διαμερίσματα.

«Δεν γνωρίζω κανέναν»

«Είναι πολύ περίεργο. Φανταστείτε, δεν έχω γείτονες, παρόλο που βρίσκομαι στη μέση μιας μεγάλης πόλης», δήλωσε ο Αλεξ, ο οποίος ζει σε ένα κτίριο στη Λισαβόνα, όπου κάθε άλλο διαμέρισμα νοικιάζεται μέσω πλατφορμών όπως η Airbnb. «Είναι σαν να ζω σε ένα μέρος-φάντασμα. Υπάρχει πολύς κόσμος, απλώς δεν γνωρίζω κανέναν».

Ενώ ο Αλέξ περιέγραψε την αφθονία των τουριστικών διαμερισμάτων ως κατανοητή, δεδομένης της εξάρτησης της πόλης από τον τουρισμό, ήταν απογοητευτική η εικόνα του προσωπικού κόστους που κάποιοι αναγκάστηκαν να επωμιστούν.

«Αν χρειαστώ ζάχαρη ή αν έχω μια έκτακτη ανάγκη, δεν υπάρχει καμία πόρτα που να μπορώ να χτυπήσω», δήλωσε ο Αλεξ, τονίζοντας ότι ήδη σχεδιάζει να μετακομίσει αφού δεν αντέχει άλλο αυτή την κατάσταση.

Στη Βαρκελώνη, μια συνταξιούχος, η οποία για περισσότερο από μια δεκαετία ζει κάτω από δύο διαμερίσματα τουριστών, δήλωσε ότι έγινε γνωστή στην τοπική αστυνομία μετά από χρόνια που την καλούσε να διαλύσει τα πάρτι που γίνονταν μετά τις 3 το πρωί.

«Είναι φρικτό, απολύτως φρικτό», δήλωσε η Εσθερ που και εκείνη ζήτησε να μη δημοσιευτεί το πλήρες όνομά της. «Είναι απάνθρωπο – κανείς δεν πρέπει να ζει έτσι».

Η 69χρονη είπε ότι έχει δει όλα τα είδη των ανθρώπων να περνούν από το κτίριο. «Οι άνθρωποι αφήνουν σπασμένα μπουκάλια γύρω από το κτίριο ή ούρα και περιττώματα στο κλιμακοστάσιο. Κάποιοι πετούν σκουπίδια από το μπαλκόνι», είπε.

«Μια φορά κάποιος έφερε μια ιερόδουλη εδώ και έκαναν σεξ στο μπαλκόνι, μπροστά στα μάτια όλων των γειτόνων».

Τώρα ζούσε διαρκώς στην τσίτα, παλεύοντας με το άγχος για το ποιος μπορεί να εμφανιστεί μετά. «Ποτέ δεν ξέρεις τι να περιμένεις», είπε.

Είναι σαν να βρίσκεσαι σε ξενοδοχείο

Περίπου 700 μίλια μακριά στη Λισαβόνα, το συναίσθημα αυτό περιέγραψε ο Ζοάο Ποβόα. «Ζω στριμωγμένος ανάμεσα σε δύο τουριστικά διαμερίσματα: ένα από κάτω και ένα από πάνω», είπε ο 43χρονος.

Οι γείτονες στο κτίριο των πέντε διαμερισμάτων του, σε απόσταση αναπνοής από την Praça do Comércio της πόλης, άρχισαν να φεύγουν πριν από περίπου 10 χρόνια. «Είναι τελείως διαφορετικά τώρα. Για να είμαι ειλικρινής, δεν γνωρίζεις κανέναν… είναι σαν να βρίσκεσαι σε ξενοδοχείο».

Σε αντίθεση με ένα ξενοδοχείο, ωστόσο, οι τουρίστες σε αυτά τα διαμερίσματα διέσχιζαν ένα κτίριο του 18ου αιώνα με ξύλινα πατώματα, όπου ελάχιστη προσοχή είχε δοθεί στη μόνωση του θορύβου. «Αυτό σε κάνει να αγχώνεσαι λίγο μερικές φορές», είπε. «Είναι λίγο σαν λοταρία, γιατί ποτέ δεν ξέρεις πως θα συμπεριφερθούν».

Ο ίδιος απέκλεισε κάθε πιθανότητα μετακόμισης. Η εκτόξευση του κόστους στέγασης στη Λισαβόνα καθιστά δύσκολο να βρει ένα παρόμοιο ακίνητο σε κεντρική τοποθεσία. Παράλληλα νιώθει την ανάγκη να αντισταθεί στην εγκατάλειψη μιας περιοχής όπου παρέμενε μόνο ένα παραδοσιακό καφενείο μέσα σε μια θάλασσα από μοντέρνα καφέ για brunch που απευθύνονται σε τουρίστες. «Πρέπει να προσπαθήσουμε. Γιατί αν τα παρατήσουμε, τότε δεν θα μείνει κανείς εδώ – η κοινότητα συρρικνώνεται».

Στις αρχές Δεκεμβρίου, η Λούρδες Πινέιρο, που ζει στη Λισαβόνα, αποφάσισε ότι είχε βαρεθεί. Εδώ και μια δεκαετία, οι γείτονες έβγαιναν με το σταγονόμετρο από το πενταώροφο κτίριό της στη συνοικία Alfama της πόλης, για να αντικατασταθούν γρήγορα από τουρίστες. «Αποφασίσαμε να μετακομίσουμε σε άλλο μέρος.

Μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της μετακόμισης ήταν να αποχαιρετήσει τους ελάχιστους κατοίκους που είχαν απομείνει ακόμα στο κτίριο. «Ένας από αυτούς άρχισε να κλαίει, λέγοντας: «Χάνουμε όλους τους γείτονές μας»», είπε. «Ήταν οδυνηρό, ζούσαμε στο ίδιο μέρος για περισσότερα από 30 χρόνια».

Είναι ακριβώς αυτό το είδος της κοινότητας που η Μάιτε Μάρτιν και οι γείτονές της προσπαθούν να διατηρήσουν στη γειτονιά Eixample της Βαρκελώνης.

Όταν η ίδια και η οικογένειά της μετακόμισαν στο διαμέρισμά τους το 2000, η Μάρτιν ήταν σίγουρη ότι θα ζούσε εκεί για το υπόλοιπο της ζωής της. Διέθεσε δικά της κεφάλαια για να ανακαινίσει το ενοικιαζόμενο σπίτι για να το κάνει πιο άνετο, αναβαθμίζοντας τα παράθυρα και ανακαινίζοντας τις τουαλέτες.

Τότε ήρθε η είδηση ότι ο ιδιοκτήτης του κτιρίου είχε λάβει άδεια να μετατρέψει και τις 120 μονάδες σε τουριστικά διαμερίσματα. Με τη βοήθεια ενός τοπικού συνδικάτου οι ενοικιαστές άρχισαν να αντιστέκονται, με αποτέλεσμα να σταματήσει η μετατροπή των διαμερισμάτων μέχρι να διευθετηθεί το θέμα από δικαστήριο.

Μέχρι τότε, το κτίριο στεγάζει 33 διαμερίσματα που ενοικιάζονται σε τουρίστες και άλλους βραχυπρόθεσμους επισκέπτες, δημιουργώντας μια ασυνήθιστη σύγκρουση πολιτισμών.

«Πέρυσι, τον Φεβρουάριο, δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Είχαμε έναν Ιταλό τουρίστα στο διαμέρισμα στον επάνω όροφο που αποφάσισε να κάνει εμετό – επαναλαμβάνω, εμετό – στην εσωτερική αυλή όπου όλοι κρεμούν τα ρούχα τους για να στεγνώσουν», δήλωσε η Μάρτιν.

Κατά καιρούς, η μυρωδιά της μαριχουάνας πλανιόταν στους διαδρόμους, ενώ έχει γίνει σύνηθες να βρίσκει κανείς αποτσίγαρα πεταμένα στα μπαλκόνια τους. Μια φορά πήγε στο τουριστικό διαμέρισμα πάνω από το δικό της για να ρωτήσει για έναν αδιάκοπο θόρυβο – «Ο γιος μου μου είπε, είναι σαν κάποιος να χορεύει κλακέτες»- για να βρεθεί αντιμέτωπη με έναν θυμωμένο ντράμερ που επέμενε ότι έπρεπε να κάνει εξάσκηση, ενώ μια άλλη φορά κλήθηκε ο θυρωρός του κτιρίου για να διαλύσει μια παρέα 24 ατόμων σε ένα διαμέρισμα που προοριζόταν για έξι.

Οι αντιδράσεις

Η Martin και οι γείτονές της δεν είναι οι μόνοι που αντιδρούν στον πολλαπλασιασμό των τουριστικών διαμερισμάτων. Στη Λισαβόνα, μετά τις διαμαρτυρίες του Σεπτεμβρίου σχετικά με την αγορά κατοικίας της πόλης, χιλιάδες κάτοικοι της πορτογαλικής πρωτεύουσας υπέγραψαν μια αίτηση με την οποία ζητούν την πάταξη της ενοικίασης κατοικιών για διακοπές.

Η έκκληση, η οποία υποστηρίζεται από περισσότερους από 6.600 ντόπιους, απαιτεί δημοψήφισμα για τις υφιστάμενες τουριστικές μισθώσεις σε οικιστικά τετράγωνα της Λισαβόνας και παρουσιάστηκε στη δημοτική συνέλευση της πόλης στα τέλη της περασμένης εβδομάδας.

Στη Βαρκελώνη, οι κάτοικοι του κτιρίου της Esther προσέφυγαν στα δικαστήρια με την ελπίδα να αφαιρέσουν τις άδειες για τα δύο τουριστικά διαμερίσματα του κτιρίου. Το περασμένο καλοκαίρι δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους σε όλη την Ισπανία, ζητώντας περιορισμό του μαζικού τουρισμού.

Ενώ η Μάρτιν χαιρέτισε τη μάχη, έχει επίσης συμβιβαστεί με την ιδέα ότι πιθανότατα θα εκδιωχθεί για να δώσει χώρο σε πιο κερδοφόρα τουριστικά διαμερίσματα.

«Είμαι κοινωνικό άτομο, πραγματικά είμαι. Αλλά φτάνω στο σημείο, όταν βλέπω κάποιον με μια βαλίτσα, απλά απομακρύνομαι», είπε. «Και ξέρω ότι δεν φταίνε αυτοί. Είμαι κι εγώ τουρίστρια, γιατί ο σύζυγός μου κι εγώ, έχουμε ταξιδέψει συχνά. Και τώρα βρίσκομαι στο άλλο άκρο».