Λένι Ρίφενσταλ: Η κινηματογραφίστρια του Χίτλερ απογυμνώνεται σε νέο ντοκιμαντέρ
Η Λένι Ρίφενσταλ παρουσίασε τον εαυτό της ως θύμα όσων την αμφισβήτησαν για το παρελθόν της.
- Πότε ξεκινούν οι νέες αιτήσεις «Ανακαινίζω - Νοικιάζω» και τι θα γίνει με τους ήδη ενταχθέντες
- Πάνω από 400 φοιτητές στην Πάτρα έχουν λάβει χημειοπροφύλαξη για μηνιγγίτιδα
- Ο Αρκάς στέλνει την καλημέρα του και τις ευχές για καλό μήνα
- Τα ανυπεράσπιστα ζώα είναι η οικογένεια τους – Το ζευγάρι που τα υπερασπίζεται έχει την ανάγκη μας
Η Λένι Ρίφενσταλ επιθυμούσε να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ που θα ήταν εφάμιλλο εκείνων που είχε γυρίσει τη δεκαετία του 1930 για τον Αδόλφο Χίτλερ. Ο τύραννος είχε πεθάνει πριν από αρκετά χρόνια, και η σκηνοθέτις του «Θρίαμβου της θέλησης» που καταγράφει σε στιγμιότυπα το Κομματικό συνέδριο της Νυρεμβέργης του 1934 και της προπαγανδιστικής «Ολυμπίας» είχε αθωωθεί από τις νέες αρχές παρά την προφανή εμπλοκή της με τον εθνικοσοσιαλισμό (κάτι που η ίδια αρνιόταν παρουσιάζοντας τον ευατό της ως θύμα, αλλά η ιστορία, δεν παραχαράσσεται).
Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού σε διάφορες ισπανικές πόλεις τη δεκαετία του 1950, βρήκε έμπνευση για να δημιουργήσει κάτι αντίστοιχο. «Η Ισπανία, η χώρα των μεγαλύτερων αντιθέσεων, όπως και η ιστορία της, δεν έχει μέτρο», έγραψε σε ένα έγγραφο σχετικά με αυτό το έργο που δεν υλοποιήθηκε ποτέ. «Μας κυριεύει η λαμπρή χαρά της, μας καταπιέζει η αδυσώπητη αυστηρότητά της, μας γοητεύει η μυστηριώδης ψυχή της. Όποιος έχει νιώσει μια φορά τον υπέροχο παλμό αυτής της χώρας, θα είναι για πάντα αφοσιωμένος σε αυτήν». «Θα σας καταβροχθίσει με μια ατελείωτη νοσταλγία, μέχρι να μπορέσετε να επιστρέψετε σε αυτήν ξανά και ξανά. Σε αυτή την ταινία, θέλω να διατηρήσω αυτή τη μυστικιστική γοητεία στο σελιλόιντ (παλαιού τύπου φιλμ)».
«Ο γερμανικός λαός έχει τις προϋποθέσεις για να το πετύχει αυτό»
Οι είκοσι περίπου σελίδες στα γερμανικά και τα ισπανικά σχετικά με το ντοκιμαντέρ, το οποίο επρόκειτο να φέρει τον τίτλο «Ήλιος και σκιά», αποτελούν μέρος των εκατοντάδων χαρτόκουτων με τα αρχεία που άφησε η Ρίφενσταλ στο δημόσιο ίδρυμα Preußischer Kulturbesitz, με έδρα το Βερολίνο, όταν πέθανε το 2003.
Τα πλούσια κιβώτια αυτά αποτελούν τη βάση για το ντοκιμαντέρ «Riefenstahl» του Αντρές Βάιελ σε παραγωγή της γνωστής δημοσιογράφου Σάντρα Μάισμπεργκερ, το οποίο κυκλοφόρησε στη Γερμανία πέρυσι.
Καθώς ο σκηνοθέτης ξεψαχνιζε τα αρχεία, βρήκε κάτι σοκαριστικό: μια επιστολή υπογεγραμμένη από έναν Γερμανό στρατιώτη, η οποία δείχνει ότι η Ρίφενσταλ ήταν ενδεχομένως μάρτυρας μιας σφαγής Εβραίων στην Πολωνία στις αρχές του πολέμου.
Η επιρροή της είναι ορατή στα πάντα, από τον «Πόλεμο των Άστρων» μέχρι οποιαδήποτε αθλητική μετάδοση και, φυσικά, στις ολυμπιακές τελετές. «Ήταν καλή μοντέρ, καλή σκηνοθέτιδα», λέει ο Βάιελ στην EL PAÍS, «αλλά η αισθητική και η ιδεολογία δεν μπορούν να διαχωριστούν»
Η Ρίφενσταλ κάλυπτε τη σύγκρουση ως ντοκιμαντερίστρια και σύμφωνα με την επιστολή, πριν γυρίσει μια σκηνή στην πλατεία της πόλης Końskie, διέταξε: «Πάρτε τους Εβραίους από εδώ». Η εντολή προκάλεσε πανικό, οι Εβραίοι που βρίσκονταν εκεί προσπάθησαν να διαφύγουν και οι Γερμανοί άνοιξαν πυρ. «Αυτό δεν είναι ιστορική απόδειξη», λέει ο Βάιελ σε συνέντευξη του στην EL PAÍS,. «Το πρόσωπο που το περιγράφει στην επιστολή είναι ένας υπαξιωματικός. Δεν υπάρχει καμία άλλη απόδειξη. Αλλά τουλάχιστον είναι αληθοφανές», προσθέτει.
Το ντοκιμαντέρ όπως διαβάζουμε στο άρθρο του Marc Bassets για το Μέσο, φέρνει στο φως ηχογραφήσεις τηλεφωνικών κλήσεων από θαυμαστές της Ρίφενσταλ και νοσταλγούς των Ναζί στη Δυτική Γερμανία της δεκαετίας του 1970.
Η ίδια διαμαρτύρεται για τη σύνδεσή της με τον εθνικοσοσιαλισμό και ισχυρίζεται: «Δεν είμαι υπεύθυνη για ό,τι συνέβη!» Ένας συνομιλητής της λέει ότι θα χρειαστούν «μία ή δύο γενιές» μέχρι να επιστρέψουν «η ηθική, η αξιοπρέπεια, η παράδοση και οι καλοί τρόποι», με την σκηνοθέτιδα να απαντά: «Ο γερμανικός λαός έχει τις προϋποθέσεις για να το πετύχει αυτό».
Μια εμετική ναζίστρια με ταλέντο;
Η Λένι Ρίφενσταλ τιμήθηκε πολλές φορές στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας. Το 1932, της απονεμήθηκε το αργυρό μετάλλιο για τη «Γαλάζια λάμψη» το 1934, το χρυσό μετάλλιο για τον «Θρίαμβο της θέλησης» και, το 1938, το χρυσό μετάλλιο της Coppa Mussolini για την καλύτερη ξένη ταινία για την «Ολυμπία».
Και σε αυτό το σημείο γεννιούνται κάποια ερωτήματα: ήταν μια λαμπρή κινηματογραφίστρια μπροστά από την εποχή της; Καιροσκόπος; Μια εμετική ναζίστρια;
Όλοι, από τον Άντι Γουόρχολ μέχρι τον Κουέντιν Ταραντίνο, συμπεριλαμβανομένου του Φράνσις Φορντ Κόπολα, έχουν επαινέσει το έργο της.
Η επιρροή της είναι ορατή στα πάντα, από τον «Πόλεμο των Άστρων» μέχρι οποιαδήποτε αθλητική μετάδοση και, φυσικά, στις ολυμπιακές τελετές. «Ήταν καλή μοντέρ, καλή σκηνοθέτιδα», λέει ο Βάιελ στην EL PAÍS, «αλλά η αισθητική και η ιδεολογία δεν μπορούν να διαχωριστούν».
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της, η Ρίφενσταλ παρουσίασε τον εαυτό της ως θύμα όσων την αμφισβήτησαν για το παρελθόν της. Το παράδοξο είναι ότι διαμαρτυρόταν για τη συνεχή σύνδεση με τον Χίτλερ, αλλά ταυτόχρονα γνώριζε ότι αυτό ήταν που προσέλκυε τις τηλεοπτικές κάμερες και τους δημοσιογράφους των συνεντεύξεων.
*Με πληροφορίες από: EL PAIS | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Η Λένι Ρίφενσταλ στη σειρά ντοκιμαντέρ «Speer und Er», του Χάινριχ Μπρέλιερ, το 1999.
Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις