Είμαστε όλες Έντα Γκάμπλερ (έστω για μια στιγμή)
Βρεθήκαμε στο φουαγιέ του θεάτρου Προσκήνιο, λίγες μέρες πριν την πρεμιέρα της παράστασης Έντα Γκάμπλερ του Ερρίκου Ίψεν και συνομιλήσαμε με τον σκηνοθέτη Δημήτρη Καρατζά και τους ηθοποιούς Ανθή Ευστρατιάδου, Χρήστο Λούλη, Φιντέλ Ταλαμπούκα και Ιωάννα Δεμερτζίδου.
Ήταν ένα γλυκό απόγευμα του Ιανουαρίου και η ζωή γύρω από το θέατρο Προσκήνιο κυλούσε στον δικό της, παραδοσιακό ρυθμό, αργά σαν τζούρα από τους ναργιλέδες των αιγυπτιακών καφενείων γύρω-τριγύρω, ευωδιαστά σαν το μαγειρεμένο κάρυ που αναδυόταν από τις χαραμάδες των ισογείων, περήφανα σαν τους βασιλικούς στις γλάστρες των πανέμορφων, διώροφων κατοικιών του μεσοπολέμου που ακόμα κρατάνε γερά κάτω από τα κεραμίδια τους. Αφού μιλάμε λίγο για τη γοητευτική πανσπερμία της περιοχής με τον σκηνοθέτη Δημήτρη Καραντζά περνάμε στο ψητό. Στην επερχόμενη παράσταση της Έντα Γκάμπλερ, του Ερρίκου Ίψεν, ξαναδιαβασμένη μέσα από το σήμερα.
«Από τις 30 Ιανουαρίου θα παίζεται η Έντα Γκάμπελ μαζί με το Λεωφορείο Πόθος και είναι η πρώτη χρονιά που το θέατρο Προσκήνιο θα είναι ανοιχτό από Δευτέρα έως Κυριακή, κάθε μέρα» τονίζει ο Δημήτρης Καραντζάς, ο οποίος ακροβατεί σκηνοθετικά και στις δύο παραστάσεις –το Λεωφορείο ο Πόθος, το οποίο θα παίζεται μέχρι τις 11 Μαρτίου, έχει ήδη κερδίσει το γερό χειροκρότημα.
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/photo_5805546735144127389_w.jpg)
Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς και η δημοσιογράφος του in, Έφη Αλεβίζου.
Το γυναικείο ζήτημα ως διαχρονικό σημείο αναφοράς
«Η επιλογή και των δύο έργων είχε να κάνει με το ότι με ενδιαφέρει πολύ η έννοια του τι είναι ακόμα σημαντικό και χρήσιμο να ειπωθεί για το γυναικείο φύλο. Ήταν και τα δύο πολύ βαθιές βουτιές στο γυναικείο ζήτημα και στην ανελευθερία που ακόμα δυστυχώς υπάρχει» εξηγεί ο Δημήτρης Καραντζάς και συνεχίζει:
«Είναι συγκλονιστικό… γιατί μελετάς το έργο, έχεις μια εικόνα, αρχίζεις πρόβες, έχεις μια άλλη εικόνα όσο προχωράς και βλέπεις τους κύκλους τους οποίους κάνει. Είναι όλο και πιο συγκινητικό…
»Δηλαδή το ότι αυτή η ηρωίδα, η οποία είναι ένα αντιπαθές πρόσωπο, το οποίο πλήττει, το όποιο βαριέται, το οποίο μιλάει άσχημα, φέρεται προσβλητικά, είναι κατά τη γνώμη μου μια λανθασμένη εντύπωση. Βλέπεις ότι είναι στα αλήθεια ένα πρόσωπο που η κοινωνική νόρμα στην οποία εντάσσεται είναι τόσο ασφυκτική που, τελικά, κάνει την ελάχιστη αντίδραση. Είναι σαν απλώς να προσπαθεί να αρθρώσει έναν λόγο, έναν αντίλογο βασικά, σε μια κοινωνία που έχει μάθει να λειτουργεί πάρα πολύ προγραμματισμένα και μέσα από πολύ στενά όρια αποστολής».
«Αυτή, λοιπόν, είναι η Έντα Γκάμπλερ, η οποία είναι κατά τη γνώμη μου ένα ρομαντικό καταφύγιο, δηλαδή ζει μέσα από τις πιο βαθιές επιδράσεις του ρομαντισμού»
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/hedda_gabler_00121.jpg)
«Είναι ένα πρόσωπο, αν όχι φυσικό φαινόμενο, η Έντα Γκάμπλερ, που σε μια στεγνή, δομημένη κοινωνία σαν τη δική μας λέει ότι δεν αρκεί αυτό για να επιβιώσει κανείς, πρέπει κάπως να έχει ερωτήματα» λέει ο Δημήτρης Καραντζάς.
Η Έντα Γκάμπελ ως ρομαντικό καταφύγιο
«Δηλαδή, μια γυναίκα για την κοινωνία του Ίψεν» λέει ο Δημήτρης Καραντζάς «δυστυχώς, σε αναγωγή του σήμερα και στην Ευρώπη αλλά και σε άλλες κοινωνίες, πολύ χειρότερες, η γυναίκα είναι η γυναίκα-σύζυγος, η γυναίκα-μητέρα, η γυναίκα-οικοδέσποινα, η γυναίκα που επιτελεί το φύλο με βάση την αντρική επιθυμία και όχι με βάση την αυτοδιάθεση και όχι με βάση την υπαρξιακή και ελεύθερη θέση που κανονικά θα όφειλε να έχει μια γυναίκα στην κοινωνία.
Αυτή, λοιπόν, είναι η Έντα Γκάμπλερ, η οποία είναι κατά τη γνώμη μου ένα ρομαντικό καταφύγιο, δηλαδή ζει μέσα από τις πιο βαθιές επιδράσεις του ρομαντισμού».
-Ο Ίψεν είχε πει ότι ήθελε περισσότερο να δείξει την Έντα Γκάμπλερ ως κόρη και όχι ως σύζυγο. Εσύ τι θέλεις να δείξεις;
Τίποτα από τα δύο. Την Γκάμπλερ ως άνθρωπο. Ως ερώτημα του τι επιφυλάσσει η ζωή για έναν άνθρωπο που ακόμα επιμένει να έχει επιθυμίες και να μην ενδίδει στο ότι πρέπει μόνο να εκπληρώνει την αποστολή του και το επιτυχημένο μοντέλο που πρέπει να εκπληρώνει.
Το να είσαι ατελής, το να έχεις ερωτήματα, το να έχεις χώρο για αμφισβήτηση… Ότι είναι ένα πρόσωπο, αν όχι φυσικό φαινόμενο, η Έντα Γκάμπλερ, που σε μια στεγνή, δομημένη κοινωνία σαν τη δική μας λέει ότι δεν αρκεί αυτό για να επιβιώσει κανείς, πρέπει κάπως να έχει ερωτήματα.
-Απαντήσεις;
Δυστυχώς νομίζω ότι τις απαντήσεις τις καταλαβαίνουμε πολύ αργότερα. Εγώ βρίσκω γοητευτικά τα έργα που δεν στις υπογραμμίζουν τις απαντήσεις. Βέβαια, η Έντα Γκάμπλερ απαντάει στο τέλος. Η αυτοκτονία της Έντα Γκάμπελρ, που είναι αποτέλεσμα όλης της κοινωνικής ασφυξίας, θα ήθελα παραστασιακά να εκληφθεί όχι τόσο ως μία αδυναμία, αλλά αν το δούμε μεταφορικά και όχι ψυχολογικά και ρεαλιστικά, δηλαδή χωρίς να προτείνεται η αυτοκτονία, αν το δούμε πιο ευρεία, η αυτοκτονία είναι μια εξαίρεση, είναι μια αποχώρηση.
Αν δεν το δούμε ως καθαυτή πράξη και αυτή η πράξη της αυτοκτονίας είναι απαραίτητη για την Έντα, όχι μόνο για να σωθεί, αλλά για να απαντήσει και σε αυτή την κοινωνία που της ζητάει να κάνει πράγματα στα οποία δεν υπάρχει.
Δηλαδή, η αυτοκτονία της είναι μια στιγμή που κουβαλάει μέσα της και μια απάντηση σε έναν κόσμο που την αντιμετωπίζει σαν μια παρεκκλίνουσα φύση και δεν έχει κάνει τίποτα για να προσπαθήσει να την εντάξει. Ο μόνος τρόπος για να υπάρξει είναι να ενταχθεί στο υπάρχον μοντέλο.
«Οι σκέψεις δεν ελέγχονται τόσο εύκολα» είναι μια φράση του έργου, που με εκφράζει 100% και είναι παράλληλα και αυτό από το οποίο υποφέρει η Έντα
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/photo_5805546735144127390_w.jpg)
Η τελευταία φράση του έργου είναι ότι «αυτά τα πράγματα δεν τα κάνουμε», λέει ο Δημήτρης Καραντζάς.
-Είναι επαναστατική, θα λέγαμε, η πράξη της.
Είναι μια επαναστατική πράξη σε σχέση με την κοινωνία. Θέλω να πω, η τελευταία φράση του έργου είναι ότι «αυτά τα πράγματα δεν τα κάνουμε».
Γιατί ο Δικαστής Μπρακ στο τέλος, ο οποίος είναι αυτός που την πίεσε περισσότερο στο να την εξωθήσει σε κάτι τέτοιο, την ίδια στιγμή δεν πιστεύει ότι μια γυναίκα μπορεί να πάρει μια τέτοια απόφαση. Γιατί η αυτοκτονία γίνεται μετά από μια τρομακτική πίεση δική του ότι θα είναι υπό την απόλυτη εξουσία του. Και η Έντα είναι σαν να λέει ότι προτιμώ την ελευθερία μου ακόμα και με τον θάνατο μου, παρά την υποταγή.
Ο Ίψεν ασχολείται πολύ με αυτό το ζήτημα, όπως ας πούμε αν η Νόρα από το Κουκλόσπιτο είναι το μόνο πρόσωπο της κλασικής δραματουργίας της εποχής που τολμάει να φύγει από το σπίτι, η Έντα Γκάμπλερ τολμά να φύγει από τον κόσμο εάν ο κόσμος επιφυλάσσει αυτό το πράγμα για μια γυναίκα.
-Πες μου μια φράση του έργου που σε εκφράζει 100%.
«Οι σκέψεις δεν ελέγχονται τόσο εύκολα» που με εκφράζει 100% και είναι παράλληλα και αυτό από το οποίο υποφέρει η Έντα, όσο κι αν προσπαθεί δηλαδή να βρει διεξόδους μέσα σε αυτή τη ζωή. Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορείς να ελέγξεις και πράγματα που σε ξεπερνάνε ιδεολογικά, υπαρξιακά… Και ό,τι κι αν προσπαθήσεις να κάνεις για να ελέγξεις και να ταξινομηθείς, υπάρχει κάτι που λέγεται ζωή, που λέγεται πνεύμα, μια υπαρξιακή αγωνία που δεν σταματάει να τρέχει παράλληλα.
«Ας πούμε, ενδυματολογικά και σκηνογραφικά, είναι σαν ένας άνθρωπος, που θα μπορούσε κανείς να συναντήσει τα τελευταία εκατό χρόνια οπουδήποτε»
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/hedda_gabler_00058.jpg)
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/hedda_gabler_00202.jpg)
-Δεν μιλήσαμε για το χώρο και τον χρόνο της παράστασης.
Δεν μιλήσαμε γιατί δεν υπάρχει. Τι εννοώ δεν υπάρχει. Δεν αντιμετωπίζουμε το έργο σαν να επισκεπτόμαστε τον Ίψεν στην εποχή του. Η Έντα με τον Τέσμαν μόλις επιστρέφουν από ένα γαμήλιο ταξίδι σε μια βίλα των ονείρων τους. Αυτό σε εμάς είναι υπό κατασκευή, δηλαδή είναι ένα σπίτι υπό ανακαίνιση κι αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους.
Αφενός είναι σαν μια ζωή που περιμένει να αρχίσει και βλέπεις το δυνάμει ενός πράγματος που θα γίνει, αλλά τελικώς δεν γίνεται λόγω της πλοκής και του έργου και αφετέρου η απόφαση αυτού του χώρου έχει να κάνει και με το ότι, όπως ο χώρος είναι υπό διαμόρφωση και ρευστός, το ίδιο ακριβώς είναι και η Έντα.
Είναι δηλαδή σαν μια αποτύπωση ενός κάποιες φορές παγωμένου, άλλες φορές ζεστού περιβάλλοντος, γιατί έχει διάφορα μικροπράγματα ο χώρος, τα οποία λειτουργούν ως ανάσα για την Έντα, σαν να εκφράζει τη δική της ρευστότητα και πιθανότητα εξέλιξης. Γι’ αυτό δεν είναι τοποθετημένο ούτε στο τώρα ούτε στο τότε.
Ας πούμε, ενδυματολογικά και σκηνογραφικά, είναι σαν ένας άνθρωπος, που θα μπορούσε κανείς να συναντήσει τα τελευταία εκατό χρόνια οπουδήποτε. Είναι ένα υπαρξιακό δωμάτιο για να τεθούν αυτά τα ερωτήματα.
-Ψυχαναλυτικό.
Κάπως, ναι.
«Μπορεί, ας πούμε, ακριβώς επειδή κι εμείς φαντασιακά και οι ηθοποιοί και οι σκηνοθέτες κάπως ταξιδεύουμε μέσα από αυτά τα έργα, να νιώσεις έλξη για πολύ πιο σκοτεινά πρόσωπα και πολύ πιο σκοτεινά σημεία»
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/hedda_gabler_00229.jpg)
Άρα, υπάρχουν για έναν σκηνοθέτη συμπάθειες σε κάποιον χαρακτήρα;
-Υπάρχουν καλοί και κακοί χαρακτήρες.
Καλοί και κακοί χαρακτήρες. Κανονικά πρέπει να πω ναι, αλλά η φύση της δουλειάς που κάνω πρέπει να με κάνει να μην έχω τέτοιο κριτήριο, δηλαδή να μην έχω τη γνώμη μου, αλλά την ώρα της ανάλυσης, την ώρα της σκηνοθεσίας πρέπει να μπορούν να δικαιολογηθούν εντελώς όλοι για δεν μπορεί να ισχύει το έργο.
Οπότε σίγουρα και με αυτό που λέω τώρα ότι αυτή η κοινωνία την εξωθεί, προφανώς δεν μιλάμε για θετικούς χαρακτήρες, όμως και σε αυτούς θέλω να δώσω δίκιο. Για να δημιουργηθεί ένα μεγάλο αδιέξοδο, πρέπει να μπορείς να καταλάβεις τι έχει εξωθήσει κάποιον να είναι στην κακή πλευρά της ιστορίας, για να μπορέσεις να παρακολουθήσεις γιατί πράττει έτσι. Και τελικώς, ακόμα κι αν τον αντιπαθήσεις, να μπορείς να βρεις το αίτιο και το αιτιατό για να να βουτήξεις πιο βαθιά.
-Άρα, υπάρχουν για έναν σκηνοθέτη συμπάθειες σε κάποιον χαρακτήρα.
Ναι, αλλά δεν είναι απαραίτητα η συμπάθεια στους καλούς χαρακτήρες. Μπορεί, ας πούμε, ακριβώς επειδή κι εμείς φαντασιακά και οι ηθοποιοί και οι σκηνοθέτες κάπως ταξιδεύουμε μέσα από αυτά τα έργα, να νιώσεις έλξη για πολύ πιο σκοτεινά πρόσωπα και πολύ πιο σκοτεινά σημεία.
Εδώ, δηλαδή, εντάξει, είμαι απόλυτα ταυτισμένος με την Έντα, αλλά μέσα μου δεν βλέπω, ίσως από την ταύτισή μου, ίσως από την απόφαση της ανάγνωσης, τίποτα το σκοτεινό στις προθέσεις της. Καταλαβαίνω τη δυστυχία που την ονομάζει πλήξη, αλλά δεν είναι μια πλήξη βολεμένη του ανθρώπου που πλήττει από αδράνεια. Είναι μια πλήξη που προκύπτει από ισχυρή ματαίωση, οπότε κάποιοι τη βλέπουν ως ένα αρνητικό πρόσωπο… Ας πούμε, μου έχουν πει κάποιοι «ανυπομονώ να δω την Έντα Γκάμπελρ γιατί την αντιπαθώ πάρα πολύ. Κι εγώ τη λατρεύω».
«Σαν να φοβάται ότι αν βουτήξει μέσα στη ζωή θα επέλθει μια τιμωρία»
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/photo_5805546735144127398_w.jpg)
«Σήμερα σκεφτόμουνα έντονα ένα χαρακτηριστικό της Έντα Γκάμπλερ, που είναι σα να βλέπει τη ζωή πίσω από ένα τζάμι» λέει η Ανθή Ευστρατιάδου.
Η Ανθή Ευστρατιάδου είναι η Έντα Γκάμπλερ
«Όντως έχει πάρα πολλά χαρακτηριστικά αυτός ο ρόλος, της Έντα Γκάμπλερ, στοιχεία τα οποία μπορείς να διερευνήσεις, κι αυτή είναι η δυσκολία του ρόλου, νομίζω είναι να μην εστιάσεις μόνο σε ένα, αλλά κάπως ελεύθερα να πηγαίνεις από το ένα στο άλλο, να εκμεταλλεύεσαι όλα τα στοιχεία που σου δίνει το κείμενο» λέει η Ανθή Ευστρατιάδου και συνεχίζει:
«Σήμερα σκεφτόμουνα έντονα ένα χαρακτηριστικό της Έντα Γκάμπλερ, που είναι σα να βλέπει τη ζωή πίσω από ένα τζάμι, σα να είναι διαμορφωμένη, να κοιτάζει τη ζωή αέναα έτσι και να μην κοιτάει σε αυτή. Σαν να φοβάται ότι αν βουτήξει μέσα στη ζωή θα επέλθει μια τιμωρία.
»Εξού και είναι εξαιρετικά παρατηρητική. Ένας ευαίσθητος δέκτης, αλλά χωρίς να έχει καμία δυνατότητα να πράξει, πράγμα που την εγκλωβίζει φοβερά στη ζωή. Δεν ξέρω, θα μπορούσα να μιλήσω πάρα πολύ γι’ αυτόν τον ρόλο, αλλά σήμερα σκεφτόμουν αυτό το κομμάτι της. Σαν να βλέπει όλα τα πράγματα πίσω από μια τζαμόπορτα που ούτως η άλλως αναφέρεται και πολύ στο ίδιο το κείμενο».
-Ωστόσο πράττει.
Στο τέλος. Ναι.
-Η σχέση της με τον Τέσμαν;
Είναι μια συμφωνία. Δεν είναι μια ερωτική σχέση έτσι όπως τη φανταζόμαστε, δηλαδή γεμάτη από συναίσθημα και τρυφερότητα. Έχει αναγκαστεί να το κάνει αυτό για να επιβιώσει. Οπότε είναι κάτι που την καταπιέζει φοβερά στη ζωή της. Να επιτελέσει δηλαδή το ρόλο της συζύγου, πόσο μάλλον της μητέρας.
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/hedda_gabler_00126.jpg)
«Μπορεί αυτές οι επιταγές να αλλάζουν ή με ερωτηματικό αλλάζουν (;) ειδικά για τη γυναίκα -δεν νομίζω».
-Γιατί η Έντα Γκάμπλερ θίγει διαχρονικά ζητήματα διεκδικήσεων.
Γιατί νομίζω ότι καθώς οι εποχές περνούν, η κοινωνία παραμένει ένα μέσο πίεσης πάνω στον άνθρωπο, δηλαδή για να υπάρξεις σε ένα κοινωνικό σύνολο πρέπει να αφομοιώσεις τους κανόνες, να υπηρετήσεις κάποιες κοινωνικές επιταγές. Μπορεί αυτές οι επιταγές να αλλάζουν ή με ερωτηματικό αλλάζουν (;) ειδικά για τη γυναίκα -δεν νομίζω.
Οπότε αυτό είναι που κάνει το κείμενο εντελώς διαχρονικό. Πόσο όλοι αυτοί οι ρόλοι που πρέπει να παίξουμε σ’ αυτή τη ζωή, δηλαδή για τη γυναίκα της μητέρας, της καλής συζύγου, πώς να μιλάμε, πώς να συμπεριφερόμαστε, με ποιο τρόπο να υπάρχουμε, ποιος ο στόχος της ζωή, όλα να είναι θετικά μπροστά, συνεχίζουν να υπάρχουν.
-Είπες πριν για δυσκολία. Υπάρχει κάποιο κομμάτι που έπρεπε να ξεπεράσεις για να ανταποκριθείς στις ανάγκες του ρόλου;
Συνεχίζω να δυσκολεύομαι. Δεν νομίζω ότι θα σταματήσει ποτέ αυτό. Για μένα είναι ένας εξαιρετικά δύσκολος ρόλος και δε νομίζω ότι έχει και τέλος αυτή η διαδικασία. Δηλαδή δεν είναι ότι ανεβαίνει η παράσταση και λέμε «α, το βρήκαμε». Τουλάχιστον εγώ δεν αισθάνομαι κάτι τέτοιο. Πάρα πολλά με δυσκολεύουν… η βαθιά της απελπισίας, οι ψυχικές της ακροβασίες, όλα θα έλεγα με δυσκολεύουν αυτή τη στιγμή.
Ωστόσο, αυτό το θεωρώ και θετικό. Θέλω να πω για μένα είναι για μένα μια μεγάλη πρόκληση να μπορέσω να πω έστω αυτά τα λόγια που υπάρχουν σε αυτή την συνθήκη της παράστασης.
«Στο εξής θα είμαι απόλυτα ήσυχη»
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/image001.jpg)
«Η Έντα είναι ένας άνθρωπος που μπορεί να εκφράζει τις διαφωνίες της με έναν τρόπο, αλλά δεν τις διεκδικεί, δεν πράττει, δεν φεύγει από ένα σπίτι».
-Ωστόσο, η Έντα Γκάμπλερ δεν δέχεται τον ρόλο του θύματος.
Ότι διαφαίνεται να είναι υπεράνω των καταστάσεων; Νομίζω ότι έχει να κάνει με το πώς διαβάζει κανείς το κείμενο, αλλά σίγουρα είναι ένας άνθρωπος που μπορεί να εκφράζει τις διαφωνίες της με έναν τρόπο, αλλά δεν τις διεκδικεί, δεν πράττει, δεν φεύγει από ένα σπίτι…Βέβαια, εντάξει μιλάμε και μία συγκεκριμένη εποχή, αλλά και πάλι… Ο άλλος χαρακτήρας της παράστασης, η Τέα, είναι πολύ πιο επαναστατικός σε εισαγωγικά, δηλαδή είναι μια γυναίκα η οποία αποφασίζει να εγκαταλείψει το σπίτι της. Η Έντα δεν το κάνει, οπότε μπορεί να εκφράζει διαφωνίες, αλλά δεν είναι ικανή να αλλάξει τη συνθήκη.
-Πες μου μία φράση του ρόλου σου που κουβαλάς μαζί σου.
Στο εξής θα είμαι απόλυτα ήσυχη.
«Ο ρόλος του Δικαστή Μπρακ ας πούμε, είναι ο ρόλος της σκληρής πραγματικότητας»
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/photo_5805546735144127401_w.jpg)
«Αν το δούμε θεατρολογικά είναι σαν να λέμε ότι φανερώνει στο θεατή αυτό που θα μπορούσε να είναι η ίδια»
Ο Χρήστος Λούλης είναι ο Δικαστής Μπρακ
«Ο ρόλος του Δικαστή Μπρακ ας πούμε, είναι ο ρόλος της σκληρής πραγματικότητας που είναι πέρα από αυτό που βιώνει η ίδια η Έντα Γκάμπλερ ως εγκλωβισμένη σε μια σχέση, σε έναν κόσμο που δεν μπορεί να τον αντέξει, υπάρχει και αυτός ο άνθρωπος, τον όποιον ενδιαφέρει η ίδια και ο οποίος έχει αποφασίσει να αποκτήσει μια σχέση μαζί της» εξηγεί ο Χρήστος Λούλης και συνεχίζει:
«Προκειμένου να το κάνει αυτό, τη στριμώχνει. Δεν είναι ότι τη βάζει να κάνει κάτι που δεν κάνει η ίδια. Οι δικές της πράξεις τη στριμώχνουν, απλά αυτός είναι αυτός που της λέει τι σημαίνουν όλα αυτά που έχει κάνει».
-Ερμηνεύει τον χαρακτήρα.
Αν το δούμε θεατρολογικά είναι σαν να λέμε ότι φανερώνει στο θεατή αυτό που θα μπορούσε να είναι η ίδια. Αν δεν ήταν γυναίκα, αν δεν ήταν στη θέση που βρίσκεται τώρα. Δηλαδή της φανερώνει έναν κόσμο πολύ σκληρό και κυνικό, από τον οποίο με το ένα χέρι θέλει να ξεφύγει και με το άλλο χέρι τον μεταχειρίζεται, προκειμένου να βιώσει μια ευχαρίστηση η ίδια. Αλλά όπως λέει και η ίδια η Έντα, «οι πράξεις μας έχουν συνέπειες» και ο Δικαστής Μπρακ είναι η συνέπεια.
«Ταυτίζομαι, δηλαδή μπορώ να καταλάβω πλήρως το κίνητρο που τον ωθεί, με την έννοια ότι για όλες μας τις πράξεις, τις πιο πολλές, οι πιο πολλοί άνθρωποι έχουμε κίνητρα χαμερπή»
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/hedda_gabler_00150.jpg)
Αυτή η λέξη είναι φοβερή. Όλοι αυτό λένε «είναι καταλύτης αυτός ο ρόλος». Ναι, θα μπορούσαμε να πούμε είναι καταλύτης.
-Είναι καταλύτης, θα λέγαμε ο Δικαστής Μπρακ.
Αυτή η λέξη είναι φοβερή. Όλοι αυτό λένε «είναι καταλύτης αυτός ο ρόλος». Ναι, θα μπορούσαμε να πούμε είναι καταλύτης.
-Σε ποια σημεία ταυτίζεσαι με τον Δικαστή Μπρακ και σε ποια σημεία κρατάς μια απόσταση;
Ταυτίζομαι, δηλαδή μπορώ να καταλάβω πλήρως το κίνητρο που τον ωθεί, με την έννοια ότι για όλες μας τις πράξεις, τις πιο πολλές, οι πιο πολλοί άνθρωποι έχουμε κίνητρα χαμερπή, κυρίως δηλαδή, αυτά που λέμε ταπεινά. Αυτό που δεν μπορώ να ενστερνιστώ, αυτό το οποίο με απωθεί είναι η ικανότητά του να μεταχειριστεί κάθε ελάττωμα ή αδύναμο σημείο του άλλου ανθρώπου, προκειμένου να το χρησιμοποιήσει για ίδιον όφελος.
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/hedda_gabler_00210.jpg)
Στο τέλος υποτάσσεται κανείς πάντα στο αναπόφευκτο.
-Είναι καλός ή κακός ο Δικαστής Μπρακ.
Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί. Είναι ένας άνθρωπος… μπορεί, ας πούμε εκτός έργου να πηγαίνει να βοηθάει καμιά γριούλα; Ποιος ξέρει; Αλλά εδώ, στο έργο αυτό, τον βλέπουμε να κάνει αυτό που κάνει.
-Πες μου μια φράση από τον ρόλο σου που κουβαλάς μαζί σου.
Στο τέλος υποτάσσεται κανείς πάντα στο αναπόφευκτο.
«Δε νομίζω ότι είναι ο Γιόργκεν Τέσμαν ερωτευμένος με την Έντα πραγματικά. Απλώς είναι μια έξοδος και μια σκάλα για να ανέβει λίγο ψηλότερα στις κοινωνικές τάξεις»
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/photo_5805546735144127403_w.jpg)
Ναι, κατά κάποιο τρόπο και η Έντα Γκάμπλερ παντρεύεται όχι για τον ίδιο λόγο ακριβώς, αλλά και για την Έντα ο γάμος είναι πρακτικός. Μπορεί και δεν είναι πια μόνη.
Ο Φιντέλ Ταλαμπούκας είναι ο Γιόργκεν Τέσμαν
«Είμαι ο Γιόργκεν Τέσμαν. Είμαι παντρεμένος με την Έντα Γκάμπελ. Ένας γάμος ο οποίος θα μου δώσει μια άνοδο σε τάξη. Θα ανέβω κοινωνικά» εξηγεί ο Φιντέλ Ταλαμπούκας και συνεχίζει τη σκέψη του:
«Αυτός είναι και βασικός μου στόχος. Να μπορέσω να αναρριχηθώ, να γίνω καθηγητής. Είναι τελείως πρακτικοί οι λόγοι για τους οποίους παντρεύτηκα. Δε νομίζω ότι είναι ο Γιόργκεν Τέσμαν ερωτευμένος με την Έντα πραγματικά. Απλώς είναι μια έξοδος και μια σκάλα για να ανέβει λίγο ψηλότερα στις κοινωνικές τάξεις.
-Είναι αμοιβαίο, όμως αυτό, ε;
Ναι, κατά κάποιο τρόπο και η Έντα Γκάμπλερ παντρεύεται όχι για τον ίδιο λόγο ακριβώς, αλλά και για την Έντα ο γάμος είναι πρακτικός. Μπορεί και δεν είναι πια μόνη. Μιλάμε για το 1890 περίπου, όπου ο γάμος για τη γυναίκα ήταν αναγκαστικός, δεν μπορούσε να σταθεί μια γυναίκα μόνη. Μάλιστα, από ό,τι είχαμε διαβάσει, μας είχε πει ο Χρήστος (Λούλης) εκείνη την εποχή η γυναίκα είχε τα δικαιώματα ενός παιδιού αν δεν ήταν παντρεμένη.
-Ήταν πάντα κόρη.
Ναι.
«Προσπαθεί να γίνει ενήλικας και προσπαθεί να διαχειριστεί αυτή ακριβώς τη ζωή, τη μετάβαση σε μια ενηλικίωση που δεν του είναι και πολύ εύκολη»
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/hedda_gabler_00214.jpg)
Μιλάμε για το 1890 περίπου, όπου ο γάμος για τη γυναίκα ήταν αναγκαστικός, δεν μπορούσε να σταθεί μια γυναίκα μόνη
-Και πώς χειρίζεται ο Τέσμαν, λοιπόν, το συναισθηματικό αυτό κενό ή δεν υπάρχει κενό;
Σίγουρα υπάρχει κενό και νομίζω ότι προσπαθεί να το διαχειριστεί. Δεν τα καταφέρνει. Προσπαθεί να διαχειριστεί όλα αυτά τα συναισθήματα. Προσπαθεί να διαχειριστεί ότι πια είναι σε έναν κόσμο ενηλίκων. Ο ίδιος ακόμα πατάει με το ένα πόδι στον ανήλικο κόσμο, είναι ανήλικος και με το άλλο πόδι προσπαθεί να γίνει ενήλικας και προσπαθεί να διαχειριστεί αυτή ακριβώς τη ζωή, τη μετάβαση σε μια ενηλικίωση που δεν του είναι και πολύ εύκολη. Όντας μεγαλωμένος από κάποιες θείες, οι οποίες του φέρονταν σαν παιδί ακόμα και σε μεγάλη προχωρημένη ηλικία.
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/hedda_gabler_00124.jpg)
Δεν έχει νόημα να μελαγχολούμε.
-Και τελικά;
Με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο και μέσω της αποστολής που πάντα υπάρχει μέσα σε αυτό το έργο, σε όλους εκτός από την Έντα Γκάμπλερ, ο Τέσμαν ενηλικιώνεται και βρίσκει ακριβώς το δρόμο του και την αποστολή του.
-Πες μου μια φράση του ρόλου σου που σου ταιριάζει πάρα πολύ.
Δεν έχει νόημα να μελαγχολούμε.
«Η Τέα είναι μια γυναίκα που τη στιγμή που τη συναντάμε στο έργο έχει φύγει από το σπίτι της, από το σπίτι του άντρα της για την ακρίβεια και φτάνει στο σπίτι της Έντα»
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/photo_5805546735144127394_w.jpg)
Η Ιωάννα Δεμερτζίδου είναι η Τέα Έλβστεντ
«Η Τέα είναι μια γυναίκα που τη στιγμή που τη συναντάμε στο έργο έχει φύγει από το σπίτι της, από το σπίτι του άντρα της για την ακρίβεια και φτάνει στο σπίτι της Έντα προκειμένου να ζητήσει σε εισαγωγικά βοήθεια για κάτι» λέει η Ιωάννα Δεμερτζίδου συστήνοντας τον ρόλο της και συνεχίζει:
«Να ζητήσει βοήθεια για έναν άνθρωπο που ψάχνει, που είναι και ο λόγος που έφυγε από το σπίτι της. Η Τέα έχει διανύσει μια απόσταση για να το καταφέρει αυτό και προφανώς της κοστίζει το ότι βρίσκεται σε ένα ξένο περιβάλλον, σε ένα μη ασφαλές περιβάλλον στο οποίο πρέπει να διαπραγματευτεί με τους ανθρώπους πράγματα που είναι κρίσιμα για τη συνέχεια της ζωής της. Για το πώς θα τη συνεχίσει, για το πώς θα έρθει κοντά στους ανθρώπους, για το πώς θα φέρει κοντά αυτόν τον άντρα που έχει ερωτευτεί και πώς θα συνεχίσει να ζει.
Η Τέα φαίνεται να έχει ένα θάρρος -όχι, δεν θέλω να το πω αφέλεια-, φαίνεται να έχει ένα θάρρος με μια αγνότητα
![](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/01/hedda_gabler_00073.jpg)
«Κι εγώ δεν ξέρω τι θα κάνω με τη ζωή μου. Τώρα το μέλλον μου φαίνεται πολύ σκοτεινό»
-Σε ποια σημεία ταυτίζεσαι με αυτή τη γυναίκα και σε ποια είσαστε πάρα πολύ μακριά;
Σίγουρα στο τι πολλές φορές έχω νιώσει κι εγώ στη ζωή μου να χρειάζεται να ετεροπροσδιορίζομαι για να βρω μια αποστολή σε αυτή τη ζωή, για να βρω τη θέση μου στον κόσμο, όπως και η Τέα θέλει να νιώθει ότι είναι χρήσιμη και μόνο έτσι μπορεί να αντιληφθεί, ας πούμε, ότι έχει νόημα η ζωή της, να είναι χρήσιμη στους άλλους. Προφανώς και εγώ το έχω νιώσει στη ζωή μου, κάποιες φορές.
Που απέχουμε; Ίσως στο θάρρος. Η Τέα φαίνεται να έχει ένα θάρρος -όχι, δεν θέλω να το πω αφέλεια-, φαίνεται να έχει ένα θάρρος με μια αγνότητα. Σίγουρα δεν θα το είχα αυτό, δηλαδή έχω μεγαλύτερο φόβο να ρισκάρω τόσα πράγματα.
-Πες μου μια φράση από το δικό σου ρόλο που σου ταιριάζει πολύ.
Κι εγώ δεν ξέρω τι θα κάνω με τη ζωή μου. Τώρα το μέλλον μου φαίνεται πολύ σκοτεινό.
* Προπώληση εισιτηρίων στο inTickets.
«Έντα Γκάμπλερ»
Θέατρο Προσκήνιο από 30 Ιανουαρίου
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς
Σκηνικό: Μαρία Πανουργιά
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Κίνηση: Τάσος Καραχάλιος
Moυσική: Γιώργος Ραμαντάνης
Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης
Βοηθός σκηνοθέτη: Παναγιώτης Γκιζώτης
Βοηθοί σκηνογράφου:
Σοφία Θεοδωράκη, Μαρία Σταθοπούλου
Artwork, Φωτογραφίες & Video:
Γκέλυ Καλαμπάκα
ΔΙΑΝΟΜΗ
Έντα Γκάμπλερ: Ανθή Ευστρατιάδου
Δικαστής Μπρακ: Χρήστος Λούλης
Άιλερτ Λεβμποργκ: Έκτορας Λιάτσος
Τέσμαν: Φιντέλ Ταλαμπούκας
Κυρία Έλβστεντ: Ιωάννα Δεμερτζίδου
Δεσποινίς Τέσμαν: Τζωρτζίνα Δαλιάνη
Δημόσιες Σχέσεις & Επικοινωνία: Όλγα Παυλάτου
Social Media: Renegade Media
Παραγωγή: Θεατρικές Επιχειρήσεις Τάγαρη
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ (από Πέμπτη 30 Ιανουαρίου)
Τετάρτη 19:00
Πέμπτη 20:00
Παρασκευή 21:00
Σάββατο 18:00 και 21:15
Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις