Τρίτη 18 Φεβρουαρίου 2025
weather-icon 11o
Ιωάννης Μεταξάς: Ιστορική ευθανασία

Ιωάννης Μεταξάς: Ιστορική ευθανασία

Ο διορισθείς παιδαγωγός

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Υπακούω εις την λαϊκήν ετυμηγορίαν, προκειμένου περί εσωτερικών ζητημάτων. Διά τα μεγάλα εθνικά ζητήματα, εάν έχω την αντίληψιν ότι ένα πράγμα είναι σωστόν ή όχι, οφείλω να επιμείνω να γίνη ή να μη γίνη, διότι εγώ είμαι υπεύθυνος απέναντι του Θεού.

ΕΛ. Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δεν σας έφερεν ο Θεός, Μεγαλειότατε, εις την Ελλάδα. Ήλθατε από τον πατέρα σας, ο οποίος εξελέγη Βασιλεύς διά της ψήφου των Ελλήνων. Η εξουσία σας οφείλεται εις την λαϊκήν ψήφον. Μη το λησμονήτε. Αλλοίμονον! Εφθάσαμεν εις την θεωρίαν της Ελέω Θεού Βασιλείας. Δυστυχής Ελλάς!

Σεπτέμβριος 1915

Ανάμεσα στη συνταρακτική συνομιλία Βασιλέως Κωνσταντίνου και Ελευθερίου Βενιζέλου και στην κρίση που ξέσπασε στις 15 Ιουλίου 1965 (σ.σ. τα διαβόητα Ιουλιανά) παρεμβάλλεται μια περίοδος στην οποία η Ελληνική Δυναστεία επέμεινε να γίνει το «σωστό»: η δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936. «Εθνικός κυβερνήτης», «πατέρας», «πρώτος αγρότης, εργάτης» κ.λπ. έγινε ο Ιωάννης Μεταξάς, αρχηγός ενός μικρού κόμματος, που αποδοκιμάσθηκε επανειλημμένα από τους Έλληνες ψηφοφόρους.


«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 6.8.1966, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Δεν θα επιχειρηθεί, μέσα στα στενά περιθώρια του χώρου αυτού, η ιστορική τοποθέτηση της τετραετίας 1936-1940. Άλλωστε ο αρχηγός της ΕΡΕ κ. Π. Κανελλόπουλος, που διώχθηκε κι’ εξορίστηκε από τη δικτατορία για να γίνει τελικά αρχηγός του κόμματος που εκλέγει πρώτο βουλευτή Αθηνών τον κ. Κ. Μανιαδάκη, προσπάθησε, όσο του το επέτρεψε η σημερινή θέση του, να χαράξει ένα περίγραμμα κρίσεως για την εποχή εκείνη, με τον λόγο που εξεφώνησε στη Χαλκίδα. Είπε ο αρχηγός της ΕΡΕ:

«Εστάθη βέβαια η δικτατορία της 4ης Αυγούστου, η οποία με το μέγα Όχι του Ιωάννου Μεταξά εξησφάλισεν ιστορικήν ευθανασίαν. Εστάθη, διότι τουλάχιστον τα ενενήντα εκατοστά των νεοσυλλέκτων στρατιωτών δεν είχαν, κατά τα έτη εκείνα, άλλην ιδεολογίαν πλην της εθνικής ή είχαν παθητικότητα συνειδήσεως, που είναι έδαφος πρόσφορον διά τυφλήν πειθαρχίαν. Σήμερα τα πράγματα έχουν ριζικά αλλάξει».


Έχει πραγματικά ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο επιτάφιος αυτός της 4ης Αυγούστου του κ. Π. Κανελλοπούλου. Η δικτατορία εξασφάλισε την «ιστορικήν ευθανασίαν», γιατί συμμορφώθηκε προς το Όχι του λαού. Κανονικά, δηλαδή, θα έπρεπε να είχε προδώσει. Να υποταχθεί στον Φασισμό, του οποίου με τόσο φαιδρή προσπάθεια επεχείρησε να γίνει μιμητής.

Την ευθανασία όμως αυτή την είχε εξασφαλίσει από τη στιγμή που επιβλήθηκε η δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Η ευθανασία αυτή ήταν ο κύριος λόγος για τον οποίο επιβλήθηκε.


Τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936 δεν την έκανε βέβαια ο Ιωάννης Μεταξάς, που ήταν ένας από τους αρχηγούς των αντιβενιζελικών, και μάλιστα ο πιο αδύνατος κοινοβουλευτικά. Τη δικτατορία την έκανε ο Βασιλεύς Γεώργιος, ο οποίος «ησθάνετο σαν Άγγλος», όπως γράφει και ο βιογράφος του κ. Π. Πιπινέλης. Τη δικτατορία την ήθελαν οι Άγγλοι στις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, γιατί έτσι είχαν σίγουρο στήριγμα στην Ελλάδα. Λέγεται ακόμα πως κι’ αυτήν την ΕΟΝ (σ.σ. Εθνική Οργάνωσις Νεολαίας, ιδρυθείσα από το μεταξικό καθεστώς), με τους φαλαγγίτες και τον φασιστικό χαιρετισμό, την προγραμμάτισαν Άγγλοι, με επί κεφαλής κάποιο λόρδο που είχε παλιότερα αναπτύξει εξαίρετη δράση στο Αραβικό Γραφείο του Καΐρου.

Έτσι, λοιπόν, η δικτατορία ήταν εξ αρχής φτιαγμένη για να πει το Όχι. Έστω και τυπικά. Κανένας από τους παράγοντές της δεν προσδοκούσε το Όχι του λαού. Γι’ αυτό ίσως και δεν στάθηκε δυνατό να ξεπεραστεί το όριο της Κλεισούρας στον πόλεμο με τους Ιταλούς.


Η δικαιολογία με την οποία επιβλήθηκε η δικτατορία ήταν, φυσικά, ο κομμουνιστικός κίνδυνος. Τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης τον Απρίλιο και τον Μάιο του 1936 χαρακτηρίσθηκαν σαν «γενική δοκιμή καταλήψεως της αρχής υπό των κομμουνιστών». Για να αποφευχθεί η «πρώτη παράσταση», επιβλήθηκε η δικτατορία.

Όταν ο Γεώργιος Β’ αποφάσισε να παραβεί τον όρκο που έδωσε να φυλάει το Σύνταγμα των Ελλήνων και διόρισε παιδαγωγό του ανώριμου και μη επαρκώς διαφωτισμένου ελληνικού λαού τον Ιωάννη Μεταξά, ξεπέρασε και τα όρια της θεωρίας του πατέρα του. Ανέλαβε την ευθύνη ουσιαστικά, αν και τυπικά είχε την πρόνοια ν’ αποφύγει να εκδώσει διάγγελμα προς τον λαό, με το οποίο να προσπαθήσει τουλάχιστο να δώσει μιαν εξήγηση.


Λίγες μέρες πριν από την επιβολή της δικτατορίας είχε ειδοποιηθεί ότι τα δυο μεγάλα κόμματα, οι Φιλελεύθεροι και οι Λαϊκοί, είχαν αποφασίσει να συνεργασθούν σε μια κυβέρνηση ενότητας με συντριπτική πλειοψηφία στη Βουλή. Προτίμησε τη δικτατορία από την ισχυρή κυβέρνηση συνεργασίας, που ίσως θα έθαβε οριστικά τον Διχασμό. Προτίμησε να τον διαιωνίσει.

Πέρασαν τριάντα χρόνια από τότε. Τριάντα κοσμογονικά χρόνια. Ήρθε ο πόλεμος, η Κατοχή, η Αντίσταση, ο Εμφύλιος, η αδιάκοπη δεκαετία της Δεξιάς και η σύντομη κυβέρνηση της Δημοκρατίας. Και ύστερα από τριάντα ολόκληρα χρόνια η Δεξιά στην Ελλάδα δεν μπόρεσε να φτιάξει ούτε ένα καινούργιο σκιάχτρο. Οι ίδιοι κίνδυνοι, στους ίδιους τόπους, παρουσιάζονται σαν δικαιολογία για τη συνέχιση της εκτροπής και η δικτατορία αναλύεται στις αίθουσες ενός μεγάλου ξενοδοχείου.


Με τις βασιλικές επιστολές και τις βασιλικές πρωτοβουλίες μοιάζει σαν να γυρίσαμε όχι τριάντα, μα πενήντα χρόνια πίσω. Τότε που ο Ελευθέριος Βενιζέλος έλεγε: «Εφθάσαμεν εις την θεωρίαν της ελέω Θεού Βασιλείας. Δυστυχής Ελλάς!»

*Κείμενο που έφερε τον τίτλο «Ο Θεός, ο Βασιλεύς και η δικτατορία» και είχε δημοσιευτεί στον «Ταχυδρόμο» στις 6 Αυγούστου 1966, με τη χώρα να πορεύεται εν μέσω μιας ταραχώδους περιόδου, που έμελλε να οδηγήσει, κάποιους μήνες αργότερα, στη δικτατορία των συνταγματαρχών.

Ο στρατιωτικός και πολιτικός Ιωάννης Μεταξάς (Ιθάκη 12 Απριλίου 1871 – Αθήνα 29 Ιανουαρίου 1941) διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στα δημόσια πράγματα της χώρας μας στο α’ μισό του περασμένου αιώνα.


Ο Μεταξάς ήταν ως γνωστόν εκείνος που κατέλυσε το 1936 το κοινοβουλευτικό πολίτευμα και εγκαθίδρυσε δικτατορικό καθεστώς, που έμεινε στην ιστορία ως Δικτατορία της 4ης Αυγούστου ή Μεταξική Δικτατορία.

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ALTER EGO MEDIA A.E.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

ΜΗΤ Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442

Τρίτη 18 Φεβρουαρίου 2025
Απόρρητο