Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου 2025
weather-icon 14o
Γεώργιος Κονδύλης: Η θυελλώδης ζωή του από τον υπόκοσμο έως τον Μεγαλόσταυρο

Γεώργιος Κονδύλης: Η θυελλώδης ζωή του από τον υπόκοσμο έως τον Μεγαλόσταυρο

Άνθρωπος με στιγμάς εξάρσεως αλλά και με στιγμάς βαθυτάτου εκπεσμού

Ο Κεραυνός που ανέφλεξε τον ελληνικόν ορίζοντα έσβυσε υπό την πνοήν του θανάτου. Το ηφαίστειον που εσκόρπιζε την ζέουσαν λάβαν του εσίγησε διά παντός. Ο άνθρωπος-θύελλα του οποίου η ζωή υπήρξε ανησυχία και πυρετός, ο αντάρτης, ο πολεμιστής, ο ανατροπεύς και ο δημιουργός εσωριάσθη νεκρός μέσα εις το χλιαρόν δωμάτιον ενός ειρηνικού δρόμου με τη βυσσινιά πυτζάμα και το βουρτσάκι των δοντιών στο χέρι…

Δεν υπάρχει σκληρότερος σαρκαστής από τον θάνατον. Ημπορούσε να ευνοήση με ηρωικώτερον τέλος τον τραχύν στρατιώτην.

Έξω από την επί της οδού Πατριάρχου Ιωακείμ οικίαν του κόσμος πολύς συνωθείτο κατά την χθεσινήν βροχεράν νύκτα του Ιανουαρίου. Ο Κονδύλης νεκρός! Ποιος να το πιστεύση χωρίς να το ιδή… Παρελαύνουν προ του φερέτρου. Τέσσαρες εύζωνοι, αρρενωποί και σκυθρωποί, φρουρούν ακίνητοι. Με την μεγάλην στολήν στρατηγού ο Γεώργιος Κονδύλης διά πρώτην φοράν αναπαύεται. Είνε γαλήνιος. Τίποτε δεν προδίδει την καταιγίδα που εκόπασε. Μελανόν είνε το πρόσωπόν του, αλλά δεν φοβίζει. Ο θάνατος έχει απλώση την ημερότητα επί του νεκρού.


«ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΝΕΑ», 1.2.1936, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Εις τις σκάλες, τους διαδρόμους, γύρω εις το φέρετρον κόσμος με σκυμμένα κεφάλια. Οι άνθρωποι που απετέλεσαν το άμεσον περιβάλλον του ζάρωσαν στις γωνίες ακίνητοι, αμίλητοι. Κάτω από το φως τεσσάρων λαμπάδων κύπτουν όλοι διά ν’ ασπασθούν άλλοι το μέτωπον και άλλοι το μικρόν εικόνισμα που φέρει επί του στήθους ο νεκρός. Ο ύστατος ασπασμός των φίλων, η υστάτη συνδιαλλαγή των εχθρών τής χθες προς τον απερχόμενον.


«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 1.2.1936, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Εις το ίδιον αυτό δωμάτιον όπου προ ενός ακόμη μηνός ο Γεώργιος Κονδύλης εδέχετο τον γράφοντα διά να του ομιλήση περί των συγκινήσεων της πολιτικής ζωής, κείται τώρα το φέρετρόν του. Ήτο η τελευταία του συνέντευξις. Ομιλητικός, με το χονδρό αλάτι του λαϊκού αστείου, ειρωνευόμενος τους πάντας και τα πάντα, πρώτον δε και σκληρότερον από όλους τον ίδιον τον εαυτόν του, σοβαρευόμενος κάποτε, κρίνων κατά τον τρόπον του πρόσωπα και πράγματα, χωρίς όμως κακίαν, ενεθυμήθη παλαιούς και νέους καιρούς, μίαν ζωήν δεκαπέντε χρόνων κατά την οποίαν αυτός και ο συνομιλητής του ευρέθησαν εις τας δύο αντιθέτους όχθας του ποταμού.

Μας ωμίλησε διά την σταδιοδρομίαν του. Ποία καταπληκτική εναλλαγή εικόνων! Αγράμματος και ξυπόλυτος έφηβος ξεκινά από το χωριό του. Δεν είχε πλέον καμμίαν θέσιν εις αυτό. Ένα βράδυ ―αφηγείται ο ίδιος― καθισμένος εις το παράθυρο του σπιτιού του διεπίστωσεν ότι όλοι οι διαβάται που περνούσαν από κάτω είχον δεχθή το πετροβόλημα και τας ενοχλήσεις του. Από τους ομηλίκους δεν έμενε κανείς τον οποίον δεν είχε δείρει. Εγκατέλειψε, λοιπόν, το χωριό αυτό όπου δεν είχε πλέον προορισμόν αναζητών άλλην γην, της οποίας οι κάτοικοι δεν εδοκίμασαν των θυμών του την έκρηξιν.


Με κακάς προβλέψεις προέπεμψεν η μητέρα του τον ατίθασσον βλαστόν της:

― Στην καρμανιόλα (σ.σ. λαιμητόμος, γκιλοτίνα) θα καταντήσης.

Επερίμενε χρόνια πολλά ο Κονδύλης διά να της το πληρώση. Άλλην πελατείαν έστειλε εις την λαιμητόμον. Δι’ εαυτόν εκράτησε τας επωμίδας του στρατηγού και πανένδοξος εις την καλήν περίοδον της ζωής έφερε από το χωριό την γηραιά μητέρα του διά να της πη:

― Ε γρηά Κονδύλαινα. Τα βλέπεις; Δεν πήγε ο γυιος σου στην καρμανιόλα. Έγινε στρατηγός.


Ο καλός Θεός ελυπήθη και ανέπαυσε την αγαθή γρηούλα την στιγμήν που ευρίσκετο εις το κορύφωμα της ευδαιμονίας της. Τώρα περιμένει εις το νεκροταφείον των Τρικκάλων τον αντιβασιλέα, ο οποίος θα μεταφερθή εκεί διά να ενταφιασθή, κατ’ εκφρασθείσαν επιθυμίαν του, κοντά εις τον τάφο της μητρός του.

Εγνώρισε την ζωήν εις όλας της τας μορφάς. Ήρχισε από τον υπόκοσμον. Απέρχεται με τον Μεγαλόσταυρον. Η ιδιοσυγκρασία του τον έρριψε εις το στρατιωτικόν στάδιον. Ηρωική ακόμη εποχή μπαρουτιού, συμμοριών, κομιτατζήδων. Εις τα πολεμικά πεδία διέρρευσε το μεγαλείτερον μέρος της ζωής του. Εσωτερική ανάγκη ήτο δι’ αυτόν ο πόλεμος. Όταν ο πόλεμος έπαυσε να έχη την επικαιρότητά του, ο Κονδύλης εγκατέλειψε τον στρατόν. Δεν μπορούσε να συνηθίση εις την ιδέαν στρατού κλεισμένου εις τους στρατώνας του. Μας το είπε εκφραστικώτατα ο ίδιος:

― Μετά τους πολέμους δεν είχα τι να κάμω. Να μείνω εν ειρήνη εις τον στρατόν; Δεν επήγαινε με την ψυχολογίαν μου. Εζήτησα λοιπόν ν’ αποστρατευθώ και επολιτεύθην.


Βουλευτής, υπουργός, πρωθυπουργός, αντιβασιλεύς. Είχεν εν τούτοις πρόχειρον πάντοτε την στρατιωτικήν στολήν και την σπάθην διά να θραύη τον Γόρδιον δεσμόν, οσάκις αι μέθοδοι της πολιτικής δεν έδιδον την λύσιν που ήθελε. Ηγούμενος επαναστάσεων, καταστέλλων κινήματα, ανατρέπων θρόνους, επαναφέρων βασιλείς, μεταβάλλων πολιτεύματα, καταλύων τον ναόν διά να τον ανοικοδομήση, άνθρωπος με στιγμάς εξάρσεως αλλά και με στιγμάς βαθυτάτου εκπεσμού, με τας ζωηροτέρας ανομοιότητας, γεμίζει με την προσωπικότητά του μακράν περίοδον της ελληνικής ζωής. Αι αντιθέσεις του προκαλούν τον ίλιγγον. Την μίαν ημέραν ανέρχεται επί των κορυφογραμμών διά να σαλπίση τον ύμνον της Δημοκρατίας και των νέων ιδεών, και την άλλην κατέρχεται εις το Φάληρον διά να υποδεχθή τον Βασιλέα, τον οποίον αυτός επαναφέρει. Υψώνει την σημαίαν του καινοτόμου και του ριζοσπαστικού. Εγκαταλείπει την ζωήν παλαιοημερολογίτης!


Ορμητικός, ακατάσχετος, θυελλώδης, πώς συγκρατεί τας εκρήξεις του όταν δέχεται τον ομαδικόν λιθοβολισμόν εξ όλων των μετώπων; Δεν εξοργίζεται. Τέρπεται. Εις την Βουλήν ο πλέον ήρεμος και από τους κοινοβουλευτικωτέρους. Μίαν φοράν παρεσύρθη από τον θυμόν και ηθέλησε να χειροδικήση, όταν ένας βουλευτής τον απεκάλεσε ―αν δεν μας απατά η μνήμη― δειλόν. Η προσβολή ήτο βαρεία. Μόνον δειλός δεν υπήρξεν ο Κονδύλης εις την ζωήν του.


Βίος τόσον εντατικός έθεσε επί της μορφής του την σφραγίδα του και υπέσκαψε την υγείαν του. Τας ρωγμάς που ήνοιξαν αι ταλαιπωρίαι του μετώπου ηύρυναν η έλλειψις παντός μέτρου και πάσης εγκρατείας. Η φύσις δεν τον ηυνόησε. Το ατελές έργον της φύσεως κατέστησαν εμφανέστερον αι κακουχίαι. Ρυτιδωμένον πρόσωπον, υψωμένοι ώμοι, στήθος εξωγκωμένον, βραχνή φωνή. Εν τούτοις δεν υπήρξεν ατυχής εις τας αισθηματικάς περιπετείας του. Τον ηκολούθησαν μέχρι τελευταίας πνοής. Τον ηκολούθησαν χωρίς να κυριαρχήσουν και δίχως να επηρεάσουν τον δρόμον του. Άλλος εχθρός όμως εκυριάρχησε. Η λάμψις της δόξης. Τον ετύφλωσε, εσκότισε την διάνοιάν του, τον εμέθυσε με το νέκταρ της. Δεν έφθασεν όμως η κατάλληλος στιγμή διά να κριθή ο Γεώργιος Κονδύλης. Θα τον εκρίναμεν με την συμπάθειαν και την εχθρότητα, με θυμούς και νεύρα, με την επιείκειαν και την αυστηρότητά μας, με το βάρος των ανθρωπίνων αδυναμιών.


Ανοικτός είνε ακόμη ο τάφος του. Επί της ευλαβείας μας έχει δικαιώματα ο νεκρός. Η Ελλάς αυτήν την στιγμήν δεν ενθυμείται παρά τον παλαιόν πολεμιστήν. Τον στρατιώτην που προέταξε με γενναιότητα τα στήθη διά την τιμήν της σημαίας της και εδέχθη τας σφαίρας και τους λογχισμούς του εχθρού. Τον πολιτικόν δεν θα τον κρίνη σήμερον. Τον παραδίδει εις την Ιστορίαν. Και η Ιστορία, σεβομένη εαυτήν, δεν θα βιασθή εις την κρίσιν της.

*Άρθρο-αποχαιρετισμός του Γεωργίου Κονδύλη διά χειρός του αξεπέραστου Παύλου Παλαιολόγου (τίτλος του, «Ο Γεώργιος Κονδύλης – Η ζωή και η δράσις του»). Είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Αθηναϊκά Νέα» την επαύριον του θανάτου του εξέχοντος ευρυτάνος στρατιωτικού και πολιτικού, την 1η Φεβρουαρίου 1936.


Ο Γεώργιος Κονδύλης, με καταγωγή από τον Προυσό Ευρυτανίας, απεβίωσε στην Αθήνα στις 31 Ιανουαρίου 1936, σε ηλικία 57 ετών.

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ALTER EGO MEDIA A.E.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

ΜΗΤ Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442

Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου 2025
Απόρρητο