Αντίσταση και διαμαρτυρία: Ντοκουμέντα δικαίωσης ενός αιώνα από τον σπουδαίο Στιβ ΜακΚουίν

Πορείες, απεργίες και άλλες πράξεις αμφισβήτησης και διαμαρτυρίας ενάντια στο φασισμό και τις εμπόλεμες συρράξεις αποτυπώνονται με συναρπαστικές λεπτομέρειες σε μια φωτογραφική έκθεση που επιμελήθηκε ο σκηνοθέτης Στιβ ΜακΚουίν αποδεικνύουν ότι η αντίσταση εμπνέει.

Από την ίδρυση του κινήματος των σουφραζετών το 1903 έως τις τεράστιες διαδηλώσεις κατά του πολέμου στο Ιράκ το 2003, η έκθεση με τίτλο Resistance στην Τurner Contemporary αποτυπώνει έναν αιώνα διαμαρτυρίας στη Βρετανία καθώς αφηγείται τις αιτίες που έβαλαν φωτιά στο κοινό αίσθημα δικαίου.

Ένας αιώνας γεμάτος ανισότητες και αδικίες που έφερε στο δρόμο τους πολέμιους με πύρινες πορείες αλλά και ειρηνικές διαμαρτυρίες γεμάτες σθένος απαθανατίζονται σε ιστορικά στιγμιότυπα από επίσημα αρχειακά υλικά αλλά και προσωπικές λήψεις που εξιστορούν με το βλέμμα την οργή ενάντια στη μισαλλοδοξία.

Η έκθεση που εμπνεύστηκε και έφερε στις αίθουσες του πολιτιστικού ιδρύματος ο Στιβ ΜακΚουίν με τη συνδρομή της επιμελήτριας Κλάρι Γουάλις εκθέτει στον επισκέπτη ασπρόμαυρες εικόνες σε μαύρα κάδρα.

View this post on Instagram

A post shared by Turner Contemporary (@turnercontemporary)

Οι περισσότερες είναι μικρές σε διαστάσεις και τεράστιες σε συμβολισμό και μήνυμα καλώντας τον επισκέπτη σε προσεκτική ανάγνωση της εικόνας που αφηγείται έναν αιώνα διαμαρτυρίας με φωνές για το δίκαιο.

Στις φωτογραφίες που απαθανατίζονται διαδηλωτές στο δρόμο, επάνω σε αγάλματα ή κρεμασμένοι σε δέντρα το πάθος για δικαιοσύνη δεν μπορεί να σε αφήσει αδιάφορο σημειώνει ο The Guardian.

Kαταλήψεις, κελιά, ακτιβισμός και αντιρατσισμός, η έκθεση ολοκληρώνεται στο σταυροδρόμι όπου τα κινήματα συνάντησαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Η έκθεση είναι συναρπαστική από κάθε άποψη. Ως κοινωνική ιστορία, ως ντοκιμαντέρ, ως μαρτυρία και ως ανάμνηση, είτε πρόκειται για τις πορείες των ανέργων της δεκαετίας του 1930 είτε για τις διαμαρτυρίες ενάντια στη συντριπτική σιωπή γύρω από το θάνατο 13 νέων ανθρώπων σε πυρκαγιά σε σπίτι στο New Cross το 1981. Η αντίσταση είναι κάτι περισσότερο από μια παρέλαση ή ένα χρονολόγιο διαφωνίας» σημειώνει ο The Guardian.

Διαδηλωτές κατά των πυρηνικών που διαδηλώνουν στο Aldermaston, Berkshire, Μάιος 1958 © Henry Grant Collection/London Museum

Διαδήλωση κατά της επικείμενης εισβολής στο Ιράκ από τον Συνασπισμό «Σταματήστε τον Πόλεμο», την Εκστρατεία για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό και τη Μουσουλμανική Ένωση της Βρετανίας, 15 Φεβρουαρίου 2003 © Andrew Wiard / reportphotos.com. Ευγενική παραχώρηση του Andrew Wiard

Στους τοίχους της τα πορτρέτα αγωνιστών που απαίτησαν καλύτερες συνθήκες εργασίας (όπως στο Grunwick το 1976-8, κατά την οποία μια ομάδα κυρίως Ινδών εργατριών από την ανατολική Αφρική αποχώρησε από το εργοστάσιο επεξεργασίας φιλμ στο δυτικό Λονδίνο, όπου υπέφεραν από χαμηλούς μισθούς, εκφοβισμό και εκμετάλλευση) ή ορατότητα και συμπερίληψη (οι μάχες στο δρόμο για την απελευθέρωση των ομοφυλοφίλων και ενάντια στο άρθρο 28 της Μάργκαρετ Θάτσερ στα 80s) συμφωνούν σε ένα: η αντίσταση έχει δύναμη.

H έκθεση υπενθυμίζει και σειρά ξεχασμένων διαμαρτυριών, όπως τότε που μέλη της Βασιλικής Εταιρείας για την Προστασία των Πτηνών διαμαρτυρήθηκαν «κατά της χρήσης φτερών από ερωδιούς σε καπέλα» στο Λονδίνο το 1911, ή όταν οι τυφλοί διαδήλωσαν σε πόλεις της Αγγλίας και της Ουαλίας στο Λονδίνο το 1920, με αίτημα «Δικαιοσύνη και όχι φιλανθρωπία».

Γεμάτη από σημεία ανάφλεξης, μακροχρόνιες διαμαρτυρίες, απεργίες πείνας και μια φωτογραφία ενός «βρόμικου διαδηλωτή» έγκλειστου σε σωφρονιστικό ίδρυμα/κολαστήριο του Μπέλφαστ, η η έκθεση-ορόσημο, που σχεδιάστηκε από τον αναγνωρισμένο καλλιτέχνη και κινηματογραφιστή ΜακΚουίν, θέλει να καταγράψει πώς οι απλοί άνθρωποι αγωνίστηκαν για την αλλαγή μεταξύ 1903 και 2003.

Μέσα από το έργο διάσημων φωτογράφων, όπως οι Christina Broom, Vanley Burke, David Hurn, Tish Murtha, Humphrey Spender, Edith Tudor-Hart, μαζί με άγνωστους ντοκιμαντερίστες, η Resistance αποκαλύπτει κομβικές στιγμές που διαμόρφωσαν τον κόσμο μας.

Περιβαλλοντικοί ακτιβιστές σε διαμαρτυρίας κατά της προτεινόμενης παράκαμψης A30 στο Ντέβον της Βρετανίας, Δεκέμβριος 1996. © Andrew Testa

Πορεία «Stop Clause 28» στο Λονδίνο, 9 Ιανουαρίου 1988 © Bishopsgate Institute

Ο πολυβραβευμένος στο Φεστιβάλ των Καννών αλλά και τα Όσκαρ MακΚουίν έχει σκηνοθετήσει τις ταινίες μεγάλου μήκους Hunger (2008), Shame (2011), 12 χρόνια σκλάβος (2014) και Widows (2018) – καθώς και τη σειρά Small Axe (2020), μια ανθολογία πέντε ταινιών που προβάλλεται στο BBC και στο Amazon- και Uprising (2021), μια σειρά ντοκιμαντέρ τριών τμημάτων για το BBC.

Η έκθεση και το συνοδευτικό βιβλίο – με πολυάριθμα δοκίμια από τον Gary Younge, τον Paul Gilroy, τη βαρόνη Chakrabarti και άλλους, καθώς και με μαρτυρίες από πρώτο χέρι για κινήματα διαμαρτυρίας και πράξεις αντίστασης – είναι ένα έργο ζωής.

Η έκθεση που άνοιξε στο κοινό μετά από προετοιμασία πολλών ετών είναι και ένας φόρος τιμής του ΜακΚουίν στην μαύρη κοινότητα της Βρετανίας που τον «όπλισε» με αυτοπεποίθηση.

Ο ΜακΚουίν που έχει πτυχίο καλών τεχνών, θυμάται ότι η πρώτη διαδήλωση στην οποία συμμετείχε ποτέ  ήταν ενάντια στην εισαγωγή διδάκτρων για τους φοιτητές το 1988. Γνωρίζει ότι δεν θα μπορούσε να πάει στη σχολή καλών τεχνών αν έπρεπε να πληρώσει.

«Η δική μου αντίσταση ξεκίνησε με το να αγαπώ τον εαυτό μου», γράφει. «Η αντίστασή μου ήταν το θάρρος μου να τολμήσω και να ωθήσω την ικανότητά μου».

Η αντίσταση για τον ΜακΚουίν είναι έμπνευση -και σε αυτό συμφωνούμε ξεκάθαρα όλοι.

Resistance, από 22 Φεβρουαρίου έως την 1η Ιουνίου 2025 στην Turner Contemporary.