Η ολιγαρχική επίθεση στο κράτος και η προοπτική των νεοφιλελεύθερων failed states

Οι υπηρεσίες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ βρίσκονται σε μια χωρίς προηγούμενο αναστάτωση. Η ομάδα γύρω από τον Ίλον Μασκ, επικεφαλής και επισήμως του «Υπουργείου Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας» έχει επιδοθεί στο όνομα του περιορισμού της σπατάλης στο κράτος μέσα από μια ανελέητη περικοπή πιστώσεων και θέσεων εργασίας στις υπηρεσίες που ανήκουν στα όρια της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που αφορούν κρίσιμους τομείς όπως η πρόνοια για τους βετεράνους, η δημόσια υγεία, και τα κέντρα πρόληψης και ελέγχου ασθενειών. Συμβολική συμπύκνωση όλων των παραπάνω, το γεγονός ότι προχωρά σε απολύσεις στην Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, λίγες εβδομάδας μετά από τη  μεγαλύτερη αεροπορική τραγωδία σε αμερικανικό έδαφος εδώ και χρόνια, η οποία μάλιστα σε μεγάλο βαθμό αποδόθηκε στην ελλιπή στελέχωση του πύργου ελέγχου σε ένα από τα πιο πολυσύχναστα αεροδρόμια των ΗΠΑ.

Όλα αυτά συνδυάζονται με μια συνωμοσιολογική επίθεση απέναντι σε ένα υποτιθέμενο «βαθύ κράτος», που δεν αντανακλά μόνο την παραδοσιακή επιφύλαξη της αμερικανικής δεξιάς απέναντι στο ομοσπονδιακό κράτος, αλλά και στοχοποεί με έναν ευθύ τρόπο θεσμούς και μηχανισμούς που έχουν να κάνουν με τις υποτιθέμενες βασικές υποχρεώσεις του κράτους έναντι των πολιτών, όπως είναι αυτές που αφορούν τη δημόσια υγεία ή την ασφάλεια των συγκοινωνιών. Το γεγονός, μάλιστα, ότι αυτή η επίθεση συντονίζεται από έναν από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, που όταν εξαγόρασε το twitter απέλυσε το 80% των εργαζομένων, έρχεται να υπογραμμίσει  τον τρόπο που μια σύγχρονη αλαζονική ολιγαρχία του πλούτου αντιμετωπίζει το κράτος ως μια περιττή πολυτέλεια, σε έναν ορίζοντα γενικευμένης ιδιωτικοποίησης.

Αποδεικνύεται έτσι πόσο επικίνδυνη είναι η δυστοπία ενός κόσμου όπου ο μόνος ρυθμιστικός μηχανισμός είναι οι αγορές και οι επενδυτικές αποφάσεις και υπογραμμίζουν ότι όσο πιο σύνθετες γίνονται οι κοινωνίες και δύσκολες οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν (ας σκεφτούμε μόνο την κλιματική αλλαγή) τόσο περισσότερο χρειάζονται ένα ισχυρό, αποτελεσματικό και προσανατολισμένο στις κοινωνικές ανάγκες κράτος.

Και βεβαίως όλα αυτά δεν αφορούν μόνο τις ΗΠΑ. Ο νεοφιλελεύθερος ολιγαρχικός αντικρατισμός έχει ήδη υπονομεύσει τις δημόσιες υποδομών των περισσότερων αναπτυγμένων κρατών. Φάνηκε αυτό στις χαοτικές συνθήκες στην αρχή της πανδημίας, στην ολοένα και μεγαλύτερη δυσκολία ανταπόκρισης σε μεγάλες φυσικές καταστροφές, στις διαρκείς προειδοποιήσεις ειδικών για κινδύνους στις συγκοινωνίες. Και βέβαια καθόλου δεν βοηθά ότι οι μόνοι κρατικοί θεσμοί που όντως ενισχύθηκαν ήταν οι στρατιωτικοποιημένοι μηχανισμοί καταστολής που όμως αποδεικνύονται εξ αντικειμένου ανεπαρκείς να ανταποκριθούν σε πραγματικές κοινωνικές ανάγκες.

Από την πανδημία έως τραγωδίες όπως τα Τέμπη (που στον πυρήνα τους έχουν το γεγονός ότι το κράτος απέτυχε να εγγυηθεί την ασφάλεια ακόμη και όταν συμβεί «ανθρώπινο λάθος») είναι προφανές ότι ολοένα και περισσότερο τα επόμενα failed states είναι πλέον πιο πιθανό να βρεθούν μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.