Η κλιματική κρίση σε 50 ερωτήσεις και απαντήσεις

Έστω, λοιπόν, ότι καταφτάνει η ερώτηση του ενός δισεκατομμυρίου -μεταφορικά, αλλά και κυριολεκτικά, όπως θα διαπιστώσετε- από μία ή έναν εκπρόσωπο νεότερης γενιάς σε σχέση με τη δική σας: «Θα βοηθούσε αν φυτεύαμε δισεκατομμύρια δέντρα σε όλη τη Γη;». Το ερώτημα αυτό –που ίσως και να έχει τεθεί σε κάποιο εφηβικό δωμάτιο- περιλαμβάνει ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος μαζί με άλλα 49 στο άρτι εκδοθέν βιβλίο «Μια ελληνική κλιματική κρίση» (εκδ. Ψυχογιός), όπου βεβαίως παρατίθενται και οι 50 απαντήσεις «με απλά λόγια, χωρίς υστερίες και υπερβολές», όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος – ερευνητής στον υπότιτλο. Ας περάσουμε, όμως, στην απάντηση προς τον φανταστικό συνομιλητή του: «Ναι. Αν φυτεύαμε δισεκατομμύρια δέντρα σε όλη τη Γη, το αποτέλεσμα θα ήταν θετικό στη μάχη για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Αλλά δε θα ήταν μεγάλο». Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει, μια έρευνα του 2019 δείχνει ότι ο πλανήτης «χωράει» άλλα 9 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα δασών, έκταση που είναι μεγαλύτερη της Βραζιλίας. Το μεγάλο «αλλά» έγκειται στο ότι ένα δάσος, ανάλογα με το είδος των δέντρων που περιλαμβάνει, μπορεί να χρειάζεται έως και 20 χρόνια για να αρχίσει να τραβάει ικανές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα. Κι ύστερα είναι οι πυρκαγιές: όσο περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα εκπέμπεται τόσο δυσκολότερη γίνεται η διατήρηση μεγάλων δασών που θα το τραβούν από την ατμόσφαιρα.

Ο Θ. Γεωργακόπουλος έχει με το μέρος του τις γνώσεις και τις πληροφορίες (οι 50 ερωτήσεις είναι πραγματικές και προήλθαν από ένα κλειστό γκρουπ στο WhatsApp τον Οκτώβριο του 2023), αλλά και τη σωστή μέθοδο εκλαΐκευσης, ώστε το βιβλίο να απευθύνεται στον ενημερωμένο αναγνώστη με δεδομένες ευαισθησίες (ε, ναι, αν ανήκετε στους συμπαθούντες τον τραμπικό αναθεωρητισμό, δεν έχει νόημα ούτε να το φυλλομετρήσετε). Με ευσύνοπτες περιγραφές «απαντά» στα ερωτήματα της εποχής μας. Και αν η υπόθεση των δέντρων ακούγεται τουλάχιστον ευλογοφανής, από την ατζέντα δεν λείπουν, εκτός των άλλων, η χρήση της πυρηνικής ενέργειας, οι ανεμογεννήτριες, εξαιτίας των οποίων φυτρώνουν ουκ ολίγες θεωρίες στην ελληνική περιφέρεια, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα («η ηλεκτροκίνηση έχει αποτέλεσμα: όχι μεγάλο, αλλά αξιοσημείωτο» και δεν είναι πανάκεια, σημειώνει), τα αεροπορικά ταξίδια: «Δεν μπορείς να ζητάς από “κανονικούς” ανθρώπους να τσεκάρουν το ανθρακικό αποτύπωμα της πτήσης που κλείνουν από το Ίντερνετ για να πάνε να δουν το παιδί τους που σπουδάζει στην Ολλανδία, την ώρα που ιδιωτικά τζετ πετούν άδεια για να παραλάβουν έναν καλομαθημένο μποξέρ ο οποίος θέλει να πάει βόλτα από το Λος Άντζελες στο Χέντερσον -μια πτήση 10 λεπτών».

Στα δύο πρώτα μέρη ο συγγραφέας ασχολείται με «τα βασικά» και τις «συνέπειες» της κλιματικής κρίσης, όπως τιτλοφορούνται τα αντίστοιχα κεφάλαια. Εδώ, για παράδειγμα, διαβάζουμε ότι ένα τυπικό αμερικανικό ψυγείο καταναλώνει μόνο του 3 έως 5 φορές περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια ετησίως απ’ όση καταναλώνει ο μέσος Νιγηριανός πολίτης. Ότι ένα παιδί που γεννήθηκε το 2020 θα ζήσει κατά μέσο όρο 18 μεγάλους καύσωνες στη ζωή του και ότι το 2022 χάθηκαν 490 δισεκατομμύρια εργατοώρες εξαιτίας της υπερβολικής ζέστης.

Ο τίτλος εντάσσεται πλέον στη νέα βιβλιογραφία γύρω από το σημαντικό ζήτημα της εποχής μας, όπου συνήθως φιγουράρουν βιβλία ξένων συγγραφέων (όπως η «Ακατοίκητη Γη» του Ντέιβιντ Γουάλας Γουέλς ή ο «Καύσωνας» του Τζεφ Γκούντελ). Κατ’ αυτή την έννοια η έκδοση συνιστά μια καινοτομία, γεγονός που αντανακλά και στον ίδιο τον σχεδιασμό της (μια θετική έκπληξη για εκδόσεις του είδους): με ευκρινή στατιστικά δεδομένα όπου χρειάζεται, αριθμούς και ενθέσεις οι οποίες συμπυκνώνουν βασικά σημεία της ανάλυσης, το βιβλίο προορίζεται να συναντήσει το μεγάλο ακροατήριο. Με γνώση, μετριοπάθεια, ακόμη και χιούμορ. Όπως η τελευταία προτροπή του συγγραφέα προς τους αναγνώστες του: «Τι να μην κάνετε με αυτό το βιβλίο; Μην το κάψετε. Αν το κάψετε, θα εκπέμψετε τον άνθρακα που είναι αποθηκευμένος στις σελίδες του στην ατμόσφαιρα. Επίσης αν το πετάξετε στα σκουπίδια και καταλήξει σε μια χωματερή και το φάνε μικροοργανισμοί, ξέρετε τι θα προκύψει: αέρια του θερμοκηπίου».