Τραμπ: Σχέδιο να απομακρύνει τον Πούτιν από την Κίνα μέσω Ουκρανίας – Έχει πιθανότητες να τα καταφέρει;

Η προσέγγιση του Βλαντιμίρ Πούτιν από τον Ντόναλντ Τραμπ και η δημόσια απαξίωση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχουν οδηγήσει αναλυτές στο συμπέρασμα ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ θέλει να αξιοποιήσει μια συμφωνία για την Ουκρανία για να απομακρύνει τη Ρωσία από την Κίνα, τον βασικό αντίπαλο της Ουάσιγκτον και τον πιο στενό σύμμαχο της Μόσχας.

Κάποιοι μάλιστα αποκαλούν τον Τραμπ «αντίστροφο Νίξον» παρομοιάζοντας την τακτική του με την προσέγγιση που επιχείρησε ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον με την Κίνα τη δεκαετία του 1970.

Η κίνηση Νίξον εξομάλυνε τις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας μετά από σχεδόν 25 χρόνια και βάθυνε το ρήγμα ανάμεσα στη Μόσχα και το Πεκίνο την ψυχροπολεμική περίοδο.

Εάν αυτή είναι η στρατηγική του Τραμπ, έχει πιθανότητες επιτυχίας; Το ερώτημα αυτό θέτει το Al Jazeera που απευθύνθηκε σε μια σειρά από ειδικούς στις σινοαμερικανικές σχέσεις με την απάντηση να μοιάζει αρνητική.

Αναλυτές επισημαίνουν ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ αφενός έχει στείλει ανάμεικτα μηνύματα για τις σχέσεις με την Κίνα και αφετέρου τίποτα από τα όσα λέει ή κάνει ο Τραμπ δεν θα είναι αρκετά για να πείσουν τον Πούτιν να ρισκάρει τις σχέσεις του με το Πεκίνο.

Δεν λείπουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι αντιθέτως από τον επιδιωκόμενο σκοπό τους οι ΗΠΑ θα μπορούσαν άθελά τους να ενισχύσουν τη θέση του Πεκίνο στη γεωστρατηγική σκακιέρα.

Το σχέδιο Τραμπ για απομάκρυνση του Πούτιν από την Κίνα

Η υιοθέτηση του ρωσικού αφηγήματος για τον πόλεμο στην Ουκρανία, η πρόταση για επιστροφή της Μόσχας στους G7, οι αναφορές στις «απίστευτες ευκαιρίες» για επενδύσεις στην αμερικανική οικονομία αποδεικνύουν ότι η προσέγγιση του Τραμπ στον Πούτιν έχει προχωρήσει πολύ πιο πέρα από τις ειρηνευτικές συνομιλίες, εκτιμούν οι William Jackson και Mark Williams, οικονομολόγοι της Capital Economics, μιας ανεξάρτητης συμβουλευτικής εταιρείας μακροοικονομικών θεμάτων με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι επίσημες δηλώσεις της Ουάσιγκτον συνηγορούν επίσης στην ύπαρξη παράλληλου σχεδίου από τον Τραμπ.

Στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια τον Φεβρουάριο, ο Κιθ Κέλογκ, ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ για τη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θέλουν να «σπάσουν» τη συμμαχία μεταξύ της Ρωσίας, της Κίνας και της Βόρειας Κορέας.

Σε συνέντευξή του στον δεξιό ιστότοπο Breitbart, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο μίλησε για το πώς η εξάρτηση της Ρωσίας από την Κίνα -η οποία αυξήθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου με την Ουκρανία- δεν συνιστά ένα «καλό αποτέλεσμα» για την Ουάσιγκτον.

Σε άρθρο του τον Μάρτιο, ο ιστορικός Richard Luttwak υποστήριξε ότι η σύρραξη του Λευκού Οίκου με τον Ζελένσκι και η προσπάθεια να συμβιβαστεί η Ουκρανία για να τερματιστεί ο πόλεμος με τη Ρωσία «έγιναν όλα στην υπηρεσία της ευρύτερης και μακροπρόθεσμης φιλοδοξίας του Τραμπ να εξουδετερώσει την Κίνα». Ο Luttwak ήταν αυτός που χαρακτήρισε την πολιτική του Τραμπ ως «αντίστροφο Νίξον».

Τα εμπόδια

Αλλά οι γεωπολιτικοί συσχετισμοί όπως έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια θέτουν σοβαρά εμπόδια στη στρατηγική του Τραμπ, επισημαίνουν αρκετοί αναλυτές.

Για τον Michael Clarke, ιστορικό και στρατηγικό εμπειρογνώμονα του Πανεπιστημίου Deakin της Αυστραλίας, ο οποίος ειδικεύεται στην εξωτερική πολιτική της Κίνας, «υπάρχει ιστορική ακροβασία στο επιχείρημα του “αντίστροφου Νίξον”».

«Η σημερινή κατάσταση δεν έχει σχεδόν καμία ομοιότητα με την κατάσταση που αντιμετώπισαν ο Νίξον και ο Κίσινγκερ (σ.σ. πρώην σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας και ΥΠΕΞ των ΗΠΑ) το 1969-70», δήλωσε ο Clarke στο Al Jazeera.

Μια βασική διαφορά, σημειώνει, είναι ότι όταν ο Νίξον συναντήθηκε με τον πρόεδρο Μάο Τσετούνγκ στο Πεκίνο το 1971, οι σχέσεις μεταξύ της ΕΣΣΔ και της Κίνας βρίσκονταν σε απότομη πτώση.

Οι δύο πλευρές είχαν εμπλακεί σε παρατεταμένη αντιπαράθεση για τα επόμενα βήματα του μοντέλου οικοδόμησης των «κομμουνιστικών» οικονομιών και είχαν πρόσφατα εμπλακεί σε στρατιωτική αντιπαράθεση για τα κοινά τους σύνορα το 1969.

Αντίθετα, η Ρωσία και η Κίνα είναι σήμερα πιο κοντά από ποτέ – συνδεδεμένες με ισχυρή οικονομική, στρατιωτική και στρατηγική συνεργασία.

Τι θέλει να κάνει με την Κίνα

Εν τω μεταξύ, ούτε η προσέγγιση του Τραμπ για την Κίνα είναι πολύ ξεκάθαρη.

Ο Τραμπ έχει επιβάλει δασμούς 20% στις κινεζικές εισαγωγές αλλά έχει επίσης «καυχηθεί για τη “σπουδαία” σχέση του με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ ενώ έχει μιλήσει και για την πιθανότητα μιας νέας εμπορικής συμφωνίας με το Πεκίνο», δήλωσε ο Clarke.

Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει δηλώσει ότι επιθυμεί ισχυρότερη συνεργασία με την Κίνα και έχει πιέσει για συντονισμένες μειώσεις στα πυρηνικά αποθέματα της Μόσχας, του Πεκίνου και της Ουάσιγκτον, δήλωσε ο Ali Wyne, ανώτερος ερευνητής για τις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας στο International Crisis Group.

Τι γίνεται με τον Πούτιν

Ακόμα όμως και αν ο Τραμπ επιχειρεί πραγματικά την επαναπροσέγγιση με τη Ρωσία, όπως είχε κάνει ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος στις αρχές του 2000, πώς θα ανταποκριθεί ο Πούτιν τη στιγμή μάλιστα που οι δύο χώρες βρίσκονται εδώ και τρία χρόνια σε πολεμική αντιπαράθεση;

«Δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος να συμπεράνουμε ότι ο πρόεδρος Πούτιν βλέπει την εξωτερική πολιτική της δεύτερης κυβέρνησης Τραμπ ως τη νέα κανονικότητα των ΗΠΑ», δήλωσε ο Wyne.

«Πιθανότατα διακρίνει ένα μικρό παράθυρο ευκαιρίας για να εξασφαλίσει τακτικές παραχωρήσεις, όχι για να επιφέρει μια θεμελιώδη αναδιάρθρωση των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας».

Πολύ περισσότερο, επισημαίνουν οι ειδικοί, ο Πούτιν δεν έχει την πολυτέλεια να ρισκάρει τους δεσμούς του με την Κίνα.

Η σύγκρουση στην Ουκρανία – για την οποία το Πεκίνο κρατά στάση ουδετερότητας χωρίς να έχει καταδικάσει τη Μόσχα – έχει εντείνει την εξάρτηση της Ρωσίας από την Κίνα, η οποία έχει αναδειχθεί σε ζωτικής σημασίας σανίδα σωτηρίας για τον βόρειο γείτονά της σε μια εποχή που το Κρεμλίνο αντιμετωπίζει σκληρές κυρώσεις.

Οικονομικοί δεσμοί Ρωσίας – Κίνας

Περισσότερες από 1.000 ξένες εταιρείες εγκατέλειψαν ή τερμάτισαν τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία μετά την εισβολή, σύμφωνα με τη Σχολή Διοίκησης του Γέιλ, και οι κινεζικές εταιρείες κάλυψαν το κενό.

Η Κίνα, με τη σειρά της, εισήγαγε πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε μειωμένες τιμές από τη Ρωσία, η οποία έγινε ένας σημαντικός νέος προορισμός για τα βιομηχανικά της προϊόντα. Οι κινεζικές εξαγωγές προς τη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 70% μεταξύ 2021 και 2024, σύμφωνα με την Capital Economics, με τη Ρωσία να απορροφά σημαντικό μέρος της εξαγωγικής έκρηξης της Κίνας μετά την πανδημία COVID-19.

Κίνα αποτελεί επίσης πηγή τεχνολογίας διπλής χρήσης, όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, και προσφέρει διπλωματική υποστήριξη στα συμφέροντα της Ρωσίας για την αποδυνάμωση της ισχύος των ΗΠΑ, δήλωσε ο Clarke.

Το διμερές εμπόριο μεταξύ Ρωσίας και Κίνας έχει εκτοξευθεί από 140 δισ. δολάρια το 2021 σε 244 δισ. δολάρια το 2024.

Δομική σχέση

Πέρα από τις σημαντικούς οικονομικούς δεσμούς τις δύο χώρες τις συνδέει και η κοινή τους αντίθεση στις ΗΠΑ.

«Η ώθηση για τις σχέσεις Κίνας-Ρωσίας είναι δομική: κάθε χώρα θεωρεί τις Ηνωμένες Πολιτείες ως τον κύριο αντίπαλό της και βλέπει την άλλη ως σημαντικό εταίρο στις προσπάθειές της να αποφύγει τη στρατιωτική, οικονομική και διπλωματική περικύκλωση», δήλωσε ο Wyne.

Οι παραχωρήσεις του Τραμπ στον Πούτιν για την Ουκρανία έχουν σημασία αλλά δεν αρκούν για αλλαγή στρατηγικής από την πλευρά της Ρωσίας. Εξάλλου ο Πούτιν φαίνεται να γνωρίζει ότι η σχέση με τις ΗΠΑ μπορεί να διαρκέσει μόνο μέχρι το 2028.

Και όσον αφορά την Κίνα,  δεν φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα για τη στρατηγική Τραμπ.

«Η Κίνα θα παρακολουθεί στενά τις προσπάθειες του Τραμπ για προσέγγιση με τον Πούτιν, δήλωσε ο Clarke. «Θα είναι απογοητευμένη που δεν έχει έναν πιο σημαντικό διπλωματικό ρόλο στις προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας», σημειώνει.

Αλλά συνολικά, η στάση του Τραμπ σχετικά με τον πόλεμο «θα μπορούσε να θεωρηθεί επωφελής για το Πεκίνο», για δύο λόγους πρόσθεσε.

Πρώτον εγκατάλειψη των συμμάχων δείχνει ότι οι ΗΠΑ δεν είναι διατεθειμένες να παραμείνουν δεσμευμένες στην υπεράσπιση «φίλων», λέει ο Clarke, και αυτό στέλνει και τα ανάλογα μηνύματα στην Ταϊβάν που βασίζεται στη στήριξη της Ουάσιγκτον, όπως και σε όλα τα κράτη που έχουν ευθυγραμμιστεί στα συμφέροντα της Δύσης.

Δεύτερον ο εντεινόμενος εμπορικός πόλεμος του Τραμπ με την Ευρώπη και η απροθυμία του να δεσμευτεί σε συμμαχίες στην ήπειρο μπορεί να ωθήσει τα ευρωπαϊκά κράτη να διερευνήσουν ισχυρότερους δεσμούς με το Πεκίνο.

«Ενώ η εξωτερική πολιτική του «Πρώτα η Αμερική» είναι απίθανο να αλλάξει τη δυναμική των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας και ΗΠΑ-Ρωσίας, ήδη προκαλεί σοβαρή ζημιά στις μακροχρόνιες συμμαχίες και συνεργασίες των ΗΠΑ, ιδίως στην Ευρώπη», δήλωσε ο Wyne.

Με πληροφορίες από Al Jazeera