Πώς ένας περουβιανός αγρότης δοκιμάζει τα όρια του κλιματικού δίκαιου

Ψηλά στην οροσειρά των Άνδεων, o πρωινός ήλιος φωτίζει τους παγετώνες της κορυφής Κοντιγιέρα Μπλάνκα πάνω από την πόλη του Χουαρέζ, ένα θέαμα που προκαλεί δέος αλλά και φόβους για ξαφνικές πλημμύρες από το λιώσιμο των πάγων.

Οι παγετώνες βρίσκονται στο επίκεντρο μιας προσφυγής που θα εξετάσει τις νομικές ευθύνες των μεγάλων  εταιρειών για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που αλλάζουν το κλίμα σε όλο τον κόσμο.

Ο Σαούλ Λουτσιάνο Λιούγια, αγρότης του Χουαρέζ, προσέφυγε κατά της γερμανικής εταιρείας ενέργειας RWE, από την οποία ζητά να πληρώσει για την αντιπλημμυρική θωράκιση της πόλης του.

Στην άλλη άκρη του κόσμου, το δικαστήριο της πόλης Χαμ στη Γερμανία εξετάζει από τη Δευτέρα την προσφυγή του Λιούγια, σύμφωνα με την οποία η εταιρεία ευθύνεται για το 0,5% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα και επομένως πρέπει να πληρώσει το 0,5% για τα αντιπλημμυρικά έργα. Δεδομένου ότι το συνολικό κόστος ανέρχεται στα 3,5 εκατ. δολάρια, η RWE θα έπρεπε να καταβάλει περίπου 18.500 δολάρια.

«Όταν ξεκινήσαμε δεν τρέφαμε μεγάλες ελπίδες, τώρα όμως η υπόθεση προσελκύει ενδιαφέρον» λέει στο Reuters ο Λιούγια, ο οποίος έχει στο πλευρό του την ακτιβιστική περιβαλλοντική οργάνωση Germanwatch.

Όπως λέει, στόχος του είναι να δημιουργήσει νομικό προηγούμενο σχετικά με τις ευθύνες των επιχειρήσεων.

«Η εταιρεία προκάλεσε ρύπανση και πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της για τις εκπομπές του» δηλώνει.

Η RWE, από την πλευρά της, υποστηρίζει ότι ο ισχυρισμός είναι αβάσιμος, καθώς ένας μεμονωμένος ρυπαντής δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος για ένα παγκόσμιο πρόβλημα.

«Η προσφυγή αυτή είναι μια προσπάθεια δημιουργίας νομικού προηγούμενου, σύμφνα με το οποίο κάθε παραγωγός αερίων του θερμοκηπίου στη Γερμανία μπορεί να θεωρηθεί νομικά υπεύθυνος για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής παντού στον κόσμο» δήλωσε η εταιρεία.

«Πιστεύουμε ότι είναι νομικά αβάσιμη και λανθασμένη προσέγγιση από κοινωνικο-πολιτική άποψη» πρόσθεσε.

Η υπόθεση, η οποία επικαλείται το γερμανικό αστικό δίκαιο περί παρέμβασης σε ξένη περιουσία, είχε αρχικά απορριφθεί, όμως ο Λιούγια υπέβαλε έφεση στο ανώτερο δικαστήριο του Χαμ.

«Το ποτάμι φουσκώνει»

Στα βουνά πάνω από του Χουαρέζ, τα νερά που χύνονται από το λιώσιμο των παγετώνων καταλήγουν στη λίμνη Παλκακόυτσα, της οποίας ο όγκος αυξήθηκε κατά 34 φορές από το 1974 έως το 2016. Με τη στάθμη να ανεβαίνει, το Χουαρέζ των 65.000 κατοίκων απειλείται από ξαφνικές πλημμύρες.

«Το ποτάμι όλο και φουσκώνει, ποιος δεν θα φοβόταν;» λέει ο Νέστορ Ακούνα, ο οποίος ζει κοντά στο ποτάμι όπου θα κατέληγαν τα νερά της λίμνης σε περίπτωση υπερχείλισης.

«Την περίοδο των βροχών φοβόμαστε ότι το ποτάμι θα υπερχειλίσει ή θα έχουμε κατολίσθηση» δηλώνει.

Λόγω του φόβου για πλημμύρες, οι τοπικές αρχές έχουν κατασκευάσει ένα μικρό φράγμα κι ένα δίκτυο αγωγών αποστράγγισης, ωστόσο για την προστασία της πόλης πολλοί αξιωματούχοι λένε ότι χρειάζονται μεγαλύτερα έργα.

Το Περού φιλοξενεί το 70% των τροπικών παγετώνων όλου του κόσμου, οι οποίοι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο καθώς βρίσκονται μόνιμα κοντά στο σημείο τήξης

Η τελευταία μελέτη το 2023 διαπίστωνε ότι το Περού έχει ήδη χάσει περισσότερους από τους μισούς παγετώνες του, από τους οποίους εξαρτάται για την  παροχή νερού τους καλοκαιρινούς μήνες.

Σύμφωνα με τη μελέτη, στην περιοχή Ανκάς όπου βρίσκεται η πόλη του Χουαρέζ, το λιώσιμο των πάγων έχει σχηματίσει 26 λίμνες που δημιουργούν πλημμυρικούς κινδύνους.

«Το λιώσιμο είναι πραγματικά ορατό, κάθε χρόνο επισκεπτόμαστε τον παγετώνα και βλέπουμε ότι έχει υποχωρήσει ακόμα περισσότερα» λέει ο Λιούγια.

«Μας ανησυχεί και μας θλίβει που χάνουμε τους παγετώνες μας».