Αυτογνωσία

Α. Παπαχελάς: […] Το ερώτημα είναι εάν το μεγάλο ποσοστό της κοινής γνώμης έχει πάρει τα μαθήματά του, έχει καταλάβει γιατί χρεοκοπήσαμε και τι θα μπορούσε να μας οδηγήσει ξανά σε μία κρίση.

Ευ. Βενιζέλος: Όχι, δυστυχώς όχι. Δυστυχώς δεν έχει συμβεί αυτό, υπάρχει ένα μικρό ποσοστό το οποίο θα έλεγα ότι κυρίως στεγάζεται στους πολιτικούς χώρους που έδωσαν τη μάχη για τη σωτηρία της χώρας, άρα οι άνθρωποι αυτοί ανήκουν στο ΠΑΣΟΚ και στη Νέα Δημοκρατία με βάση τα σημερινά σχήματα. Υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό το οποίο ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ, αλλά νομίζω ότι επαναξιολόγησε τη στάση του, μετάνιωσε εγκαίρως ή εν πάση περιπτώσει έχει τώρα μία διαφορετική άποψη, αλλά το μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας νομίζω ότι δεν έχει κάνει αυτή την άσκηση, που είναι μία πολύ επώδυνη άσκηση αυτογνωσίας.

Έλεγα την περίοδο της κρίσης ότι, ναι, το πολιτικό σύστημα έχει ένα βουνό ευθύνης, έχει έναν μεγάλο όγκο ευθύνης. Φταίμε εμείς και όσοι δεν είχαμε ασκήσει πριν την κρίση καθήκοντα πρωθυπουργού, υπουργού Οικονομικών, δεν ήμασταν στο σκληρό πυρήνα και δεν είχαμε και τις πληροφορίες από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, από την Τράπεζα της Ελλάδος, αλλά, έλεγα πάντα, «ο πολίτης δεν έχει έναν μικρό κόκκο άμμου ευθύνης;» Έναν μικρό κόκκο άμμου, προσωπικά, οικογενειακά, συνδικαλιστικά, συντεχνιακά, γιατί και αυτός μπορεί να είχε συμβάλει στη δημιουργία των προβλημάτων. Ακόμη και στη δημιουργία του δημοσίου χρέους, στο βαθμό που το δημόσιο χρέος ήταν άμεσα συνδεδεμένο και με το κοινωνικο-ασφαλιστικό σύστημα.

Αυτό δεν ήταν καθόλου ευχάριστο, γιατί ούτε αυτός ο κόκκος άμμου δεν αναλαμβάνεται ως μέγεθος ευθύνης. Άρα τώρα η κοινωνία νομίζω ότι είναι πολύ μακριά στη μεγάλη της πλειοψηφία από την αίσθηση της κρίσης, της περιόδου της κρίσης, δεν έχουν αποκρυσταλλωθεί τα ιστορικά διδάγματα της κρίσης, κηρύχθηκε πρόωρα η επιστροφή στην κανονικότητα και, το χειρότερο, δεν υπερασπίζονται αυτοί που πρέπει να υπερασπίζονται τον αγώνα για τη σωτηρία της χώρας, δηλαδή δεν λένε ευθαρσώς ότι ναι, εμείς δώσαμε τον αγώνα για τη σωτηρία της χώρας.

*Απόσπασμα από τη συνομιλία του Ευάγγελου Βενιζέλου με το δημοσιογράφο Αλέξη Παπαχελά στο πλαίσιο του συνεδρίου που διοργάνωσε προ ολίγων ημερών ο «Κύκλος Ιδεών» σε συνεργασία με το DEF (Delphi Economic Forum). Ο λόγος για μια οχληρή υπόθεση, τη διαβόητη κρίση της παρελθούσης δεκαετίας.

[…]

Και διηγώντας τα ν’ αντλής μαθήματα από την ιστορία σου. Εύκολη η λήθη. Δύσκολη η μνήμη-μάθημα. Μνήμη που δεν χρησιμεύει σε πομπώδεις φράσεις, αλλά είναι διδασκαλία εν ψυχρώ.

Στους Αγγλογάλλους καταλογίζαμε τη συμφορά του 1922. Στους Αμερικανούς τώρα. Όλο και κάποιος φταίει. Και στρεφόμαστε με πάθος εναντίον του. […]

Δεν μάθαμε να χωρίζουμε λαούς και πολιτική κυβερνήσεων. Δεν μάθαμε, ιδίως, σε κάθε μας ατύχημα ν’ αναζητούμε πριν απ’ όλα το ποσοστό της δικής μας ευθύνης. Απούσα η αυτογνωσία.

[…]

Πλήρης σύγχυση ανάμεσα σε πολιτική και αίσθημα· παράδοση μάς έχει γίνει η ροπή να εμφανιζόμαστε πάντα αδικημένοι, σαν τάχα η ιδιότητα του απατημένου να μην είναι εις βάρος της νοημοσύνης του.

Έχεις δε από πάνω και μια Παιδεία που δεν διδάσκει Ιστορία. Κάνει «φιλολογία» με την Ιστορία. Κύριο άρθρο κίτρινης εφημερίδας.

*Αποσπάσματα από  κείμενο του Παύλου Παλαιολόγου, που έφερε τον τίτλο «Αυτογνωσία» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» την Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου 1974, μέσα στις στάχτες του Κυπριακού.

Και αυτό που λέμε αυτογνωσία είναι μεγάλη υπόθεση. Είναι η αρχή για τη συνέχεια…

*Μία και μόνη αράδα από παλαιότερο άρθρο μας αφιερωμένο στον Γιάννη Νεγρεπόντη. Η αξία της αυτογνωσίας από τα χείλη του αειμνήστου λογοτέχνη, που εικονίζεται ανωτέρω.