«Ο μεγαλύτερος φόβος του ήταν ότι θα τον κλείσουν σε ίδρυμα»: Η ζωή του γκουρού του BDSM Φακίρ Μουσαφάρ

Στις πρώτες σκηνές του «A Body to Live In», ενός ντοκιμαντέρ του Αμερικανού σκηνοθέτη Άντζελο Μάντσεν, ερχόμαστε αντιμέτωποι με δύο ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Τραβηγμένες το 1944 από τον έφηβο τότε Ρόναλντ Λούμις (Φακίρ Μουσαφάρ), τον δείχνουν ημίγυμνο, με το εσώρουχό του μόνο, με τη μέση του να περιορίζεται έντονα από μια δερμάτινη ζώνη, με ένα σχοινί τυλιγμένο αρκετές φορές γύρω από το λαιμό του.

Ο Λούμις μετονομάστηκε αργότερα σε Φακίρ Μουσαφάρ και έγινε ένας από τους ιδρυτές του σύγχρονου πρωτόγονου κινήματος – μιας υποκουλτούρας που περιστρέφεται γύρω από πρακτικές τροποποίησης του σώματος.

Η ταινία «A Body to Live In», η οποία κάνει διεθνή πρεμιέρα στο κινηματογραφικό φεστιβάλ BFI Flare του Λονδίνου αυτή την εβδομάδα, αναλύει το έργο του Μουσαφάρ, το οποίο διερευνούσε την ένταση μεταξύ αρρενωπότητας και θηλυκότητας, πόνου και απόλαυσης, πνευματικότητας και σαδομαζοχισμού.

«Προσπαθούσε συνεχώς να αποδείξει ότι δεν ήταν τρελός»

Φακίρ Μουσαφάρ και Κλεό Ντιμπουά

Ο Μάντσεν γνώρισε τον Μουσαφάρ το 2004 μέσω της συζύγου του καλλιτέχνη, της καλλιτέχνιδας Κλεό Ντιμπουά, το σχόλιο της οποίας εμφανίζεται έντονα στην ταινία. Παρέμειναν στενοί φίλοι μέχρι τον θάνατο του Μουσαφάρ από καρκίνο το 2018.

Η Ντιμπουά του έδωσε «ελεύθερο πεδίο» για να εξερευνήσει το τεράστιο αρχείο του Μουσαφάρ, που περιλαμβάνει περισσότερες από 100 ώρες αθέατων έως τώρα βίντεο και ηχογραφήσεων. Η ταινία πλέκει αυτά τα υλικά με τις εκπληκτικές φωτογραφίες του Μουσαφάρ και τις φωνές ριζοσπαστικών καλλιτεχνών περφόρμανς, όπως η Άνι Σπρίνκλ και Ρον Άθλεϊ.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Fakir Musafar (@fakir_musafar)

«A Body to Live In»

Το «A Body to Live In» παρακολουθεί το σύγχρονο κίνημα της τροποποίησης σώματος  (body modification movement) από τη στιγμή που εμφανίστηκε ως υποκουλτούρα στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ενώ παράλληλα διερευνά την αντίδραση που δέχτηκε και τα ηθικά ερωτήματα που εξακολουθεί να εγείρει το φαινόμενο του αυτοπροκαλούμενου πόνου.

Κάποιες από τις εικόνες της ταινίας φαίνεται να έχουν σχεδιαστεί για να μας κάνουν να σκεφτούμε διαχωριστική γραμμή μεταξύ ευχαρίστησης και αυτοέκφρασης από τον αυτοτραυματισμό, όπως τα βίντεο με την πρακτική του να κρέμεται κάποιος στον αέρα από μεταλλικά άγκιστρα που είναι προσαρτημένα στις θηλές του.

Στην ταινία, ακούμε τον καλλιτέχνη να αφηγείται τους πρώτους του πειραματισμούς στο παιχνίδι με το σώμα – όπως κατά τη διάρκεια ενός Σαββατοκύριακου όταν ήταν 17 ετών και οι γονείς του έλειπαν. Μόνος του, νήστεψε για δύο ημέρες και περιόρισε τη μέση του με μια αλυσίδα, ενώ «αγκίστρωσε» στο σώμα του εκατοντάδες μανταλάκια ρούχων – μια εμπειρία που, όπως είπε, του έδωσε αισθήματα ανήκειν και δύναμης.

Στην ενήλικη ζωή του, ο Μουσαφάρ άρχισε να διοργανώνει αυτοδίδακτα γυμνά «πάρτι piencing», και στη συνέχεια πρωταγωνίστησε σε «freakshow» εμπνευσμένα από νούμερα του τσίρκου, όπως το να ξαπλώνει σε κρεβάτια από καρφιά μπροστά στο κοινό, καθώς πάνω του τοποθετούνταν βάρη.

«Ο μεγαλύτερος φόβος του ήταν να τον κλείσουν σε ίδρυμα, γιατί αυτό έκαναν στη δεκαετία του 1960. Αν σε έβρισκαν να κάνεις cross-dressing ή να κάνεις περίεργα πράγματα με το σώμα σου, θα σε έστελναν σε ψυχιατρική κλινική»

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Fakir Musafar (@fakir_musafar)

Η ιαματική λειτουργία της συναίνεσης

Τη δεκαετία του 1970, το κίνημα της τροποποίησης του σώματος άρχισε να αποκτά δυναμική. Η βασική φιλοσοφία του Μουσαφάρ – ότι τα τρυπήματα και ο πόνος μπορούν να αποτελέσουν έναν τρόπο εστίασης του νου και σύνδεσης με τον πνευματικό κόσμο – ενέπνευσε την έντονη αφοσίωση από κοινό του.

Μάλιστα, σε αντίθεση με το πώς μπορεί να ερμηνεύουν οι άνθρωποι σήμερα το BSDM, η άποψή του γι’ αυτό φαινόταν πολύ περισσότερο εμπνευσμένη από τη φροντίδα παρά από την υποταγή και την κυριαρχία.

Βλέπουμε τους οπαδούς του Μουσαφάρ να συγκεντρώνονται σε ηλιόλουστα χωράφια σαν χίπηδες, όπου ψέλνουν, χορεύουν και τρυπούν ο ένας το σώμα του άλλου. Η Ντιμπουά εξηγεί ότι οδηγήθηκε στο BDSM επειδή ήταν «όλα σχετικά με τη συναίνεση», η οποία τη βοήθησε να ανακάμψει από σεξουαλική επίθεση που είχε δεχτεί.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Fakir Musafar (@fakir_musafar)

Το cross-dressing

Η ταινία περιλαμβάνει φωτογραφίες του Μουσαφάρ να φοράει μακιγιάζ και γυναικεία ρούχα στην κρεβατοκάμαρα της μητέρας του. Και πολλές από τις τροποποιήσεις του σώματός του, όπως το τέντωμα του στήθους του και το σφίξιμο της μέσης του, μοιάζουν σκόπιμα συνδεδεμένες με την εξερεύνηση της θηλυκότητας.

«Βρισκόταν πάντα ανάμεσα στα δύο φύλα, αλλά δεν το αποκαλούσε έτσι. Το αποκαλούσε ότι βρισκόταν στις ρωγμές», εξηγεί η Ντιμπουά. Αντ’ αυτού, φαινόταν να ενδιαφέρεται περισσότερο να βρει μια σταθερή δικαιολογία για τις πρακτικές του στην πνευματικότητα, ή μέσω της διανοητικοποίησης της γοητείας της τροποποίησης του σώματος.

«Κάτι που βρήκα σε αρχειακές συνεντεύξεις είναι ότι ήταν πολύ ανασφαλής για το πώς τον αντιλαμβάνονταν και προσπαθούσε συνεχώς να αποδείξει ότι δεν ήταν τρελός», λέει ο Μάντσεν.

«Ο μεγαλύτερος φόβος του ήταν να τον κλείσουν σε ίδρυμα, γιατί αυτό έκαναν στη δεκαετία του 1960. Αν σε έβρισκαν να κάνεις cross-dressing ή να κάνεις περίεργα πράγματα με το σώμα σου, θα σε έστελναν σε ψυχιατρική κλινική».

Για κάποιους, ο Μουσαφάρ ήταν έμπνευση, αλλά για πολλούς άλλους ήταν μια παρέκκλιση. Η ταινία καταγράφει σχεδόν συνεχείς αντιδράσεις, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών επιθέσεων στη δεκαετία του ’90 σε καλλιτέχνες περφόρμανς που λάμβαναν ομοσπονδιακή χρηματοδότηση. Υπήρξε επίσης οργή στην κοινότητα των ιθαγενών Αμερικανών, οι ηγέτες της οποίας εξέδωσαν «κήρυξη πολέμου» το 1993 εναντίον όσων παραποιούσαν τις «ιερές παραδόσεις και πρακτικές» τους.

«Στην πραγματικότητα, είναι μια ταινία για την αγάπη»

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Fakir Musafar (@fakir_musafar)

Πολιτισμική οικειοποίηση

Ο Μάντσεν λέει ότι πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν προβλήματα με το έργο του Μουσαφάρ λόγω του παράγοντα της «πολιτισμικής οικειοποίησης» (cultural appropriation).

«Όχι με την έννοια ότι είχε κακές προθέσεις ή ότι προσπαθούσε να βλάψει κάποιον», εξηγεί. «Έχει κάνει όλη την έρευνα και έχει διαβάσει ότι του είναι διαθέσιμο. Έχει επισκεφθεί κάποια από αυτά τα μέρη. Είναι μάρτυρας αυτών των τελετουργιών. Αλλά δεν έχει την ίδια πρόσβαση σε αυτές τις κουλτούρες με τους ανθρώπους που είναι μέρος τους».

Ανεξάρτητα από το πόσο ακραίες είναι κάποιες από τις εικόνες -όπως οι μεταλλικές μπάρες διάτρησης που εισέρχονται σχεδόν σε κάθε πιθανό σημείο του σώματος, συχνά στα χέρια αυτοδίδακτων επαγγελματιών- μέχρι το τέλος της ταινίας, αισθάνεται αισθητά λιγότερο συγκρουσιακή.

«Είναι μάρτυρας αυτών των τελετουργιών, αλλά δεν έχει την ίδια πρόσβαση σε αυτές τις κουλτούρες με τους ανθρώπους που είναι μέρος τους»

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Fakir Musafar (@fakir_musafar)

Τα «κανονικά» παιδιά, απολαμβάνουν «κανονικά»

Ίσως αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, όσο εξειδικευμένες κι αν φαίνονται αυτές οι πρακτικές, το κοινό αρχίζει να σχετίζεται με την επιθυμία για κοινότητα και αποδοχή ή με την εμπειρία του να ελκύεσαι από κάτι και να αισθάνεσαι πιεσμένος να το δικαιολογήσεις.

Οι αναφορές στη σωματικότητα όπως λαμβάνουν χώρα στην ταινία παραπέμπουν επίσης στο τεράστιο εύρος των πραγμάτων που κάνουν οι «κανονικοί» άνθρωποι στο σώμα τους -όπως το τρέξιμο σε μαραθώνιους, οι ακραίες δίαιτες, η διαλείπουσα νηστεία ή η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών – ως τρόπους αντιμετώπισης του κόσμου και της πραγματικότητας ως έχειν – ως  τρόπους διαφυγής.

«Αυτή η ταινία έχει να κάνει με την προσπάθεια να καταλάβουμε πώς μπορούμε να έχουμε σχέσεις – με ποιους όρους, με ποια μέσα και τι αισθανόμαστε καλά σε σχέση με τον εαυτό μας, τον κόσμο και τους άλλους ανθρώπους», λέει ο Μάντσεν.

«Στην πραγματικότητα, είναι μια ταινία για την αγάπη».

*Πηγή: The Guardian