
Οι «δημοσιογράφοι-φαντάσματα», η φιλορωσική προπαγάνδα και η πόλεμοι επιρροής στην Αφρική
Καθώς η γαλλική επιρροή ξεθωριάζει, η Ρωσία φαίνεται να εδραιώνει τη θέση της στην Αφρική
Τον Σεπτέμβριο του 2020, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία στην Αφρική αποχαιρετούσε τον Jean Claude Sedeoli, έναν αγαπητό δάσκαλο και διαιτητή.
Αυτό όμως που κανείς δεν γνώριζε ήταν ότι ακόμα και μετά την ανάπαυση του, η ταυτότητα του δεν θα αναπαυόταν.
Οι συγγραφείς-φαντάσματα
Μια αποκλειστική έρευνα του Al Jazeera αποκάλυψε ότι η φωτογραφία του Sedeoli χρησιμοποιήθηκε για να δημιουργηθεί μια ψεύτικη ταυτότητα: ο «Gregoire Cyrille Dongobada», ένας υποτιθέμενος γεωπολιτικός αναλυτής που έγραφε άρθρα υπέρ της ρωσικής παρουσίας στην Αφρική και κατά της γαλλικής επιρροής.
Το υλικό προωθούνταν μέσω του Aubin Koutele, ενός δημοσιογράφου από το Τόγκο, ο οποίος πλήρωσε για τη δημοσίευση του περιεχομένου.
Μέσα από δεκάδες δημοσιεύσεις σε αφρικανικά μέσα ενημέρωσης, αυτή η πλαστή περσόνα προωθούσε μια συγκεκριμένη ατζέντα, ευνοϊκή προς τη Μόσχα.
«Κάποιος, είτε πρόκειται για κρατικό είτε για μη κρατικό παράγοντα, χρησιμοποιεί την ταυτότητα κάποιου που έχει πεθάνει για να κάνει τη δική του προπαγάνδα», δήλωσε ο Michael Amoah, πολιτικός επιστήμονας στο London School of Economics, η έρευνα του οποίου εξετάζει τη μετα-αποικιακή πολιτική και τις μεταβάσεις εξουσίας στην Αφρική.
Η περίπτωση του Dongobada δεν είναι μοναδική.
Το Al Jazeera εντόπισε τουλάχιστον 15 ακόμη ψεύτικους συγγραφείς που δημοσίευσαν πάνω από 200 άρθρα από το 2021 και μετά.
Τα περισσότερα από τα άρθρα που αναλύθηκαν δεν ήταν μόνο επικριτικά για τον ρόλο της Γαλλίας στις πρώην αποικίες της, αλλά και αξιοσημείωτα θετικά για τη Ρωσία.
Σε καθεμία από τις χώρες όπου εμφανίστηκαν τα άρθρα έχει αυξηθεί η ρωσική παρουσία, ενώ σε ορισμένες από αυτές ηγούνται στρατιωτικές κυβερνήσεις που είναι ευνοϊκές προς τη Μόσχα.
Η πτώση της φραγκοκρατίας;
Η Γαλλία ήταν κάποτε αποικιοκράτης σε περισσότερες από δώδεκα χώρες της Αφρικής.
Τώρα, μετά από δεκαετίες οικονομικής, στρατιωτικής και πολιτιστικής εξέχουσας θέσης, η δύναμή της στην ήπειρο φθίνει.
Ταυτόχρονα ένας αυξανόμενος αριθμός ηγετών της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής ανοίγουν τις πόρτες τους στη Ρωσία.
«Η Γαλλία θέλει να διατηρήσει τη Φραγκοκρατία, δηλαδή το πολιτικό σύστημα με το οποίο η αποικιοκρατική Γαλλία κρατά υπό έλεγχο τις πρώην αποικίες της, ιδίως οικονομικά», δήλωσε ο Amoah.
«Παρόλο που οι χώρες αυτές έχουν αποκτήσει ανεξαρτησία, … δεν είναι στ’ αλήθεια οικονομικά ανεξάρτητες».
Σύμφωνα με τον Ρώσο πολιτικό αναλυτή Alexander Nadzharov, μόνο ένα μικρό μέρος των Αφρικανών επωφελήθηκε από αυτό το σύστημα.
«Οι πληθυσμοί αυτών των χωρών έχουν κουραστεί από το υπάρχον κοινωνικοοικονομικό μοντέλο, επειδή δεν βλέπουν ότι λειτουργεί για αυτούς», δήλωσε ο Nadzharov, ο οποίος ερευνά τον ρόλο της Ρωσίας και της Γαλλίας στη γαλλόφωνη Αφρική στην Ανώτατη Σχολή Οικονομικών Επιστημών της Μόσχας.
«Ο βασικός πυλώνας του φραγκοκρατούμενου συστήματος είναι τα δίκτυα της ελίτ», είπε, μιλώντας για την επιρροή της Γαλλίας στην περιοχή, όπου οι ηγέτες της Ακτής Ελεφαντοστού, είναι ισχυροί σύμμαχοι της Γαλλίας.
«Όλοι έχουν σπουδάσει σε γαλλικά πανεπιστήμια, όλοι έχουν τραπεζικούς λογαριασμούς στη Γαλλία, όλοι έχουν περιουσιακά στοιχεία στη Γαλλία. Η αντίληψη είναι ότι οι ελίτ είναι εξαγορασμένες».
Αντι-γαλλικά πραξικοπήματα
Ως αποτέλεσμα, η σχέση μεταξύ της Γαλλίας και των πληθυσμών πολλών γαλλόφωνων αφρικανικών χωρών έχει γίνει τεταμένη.
Αυτή η αυξανόμενη δυσαρέσκεια είχε πρόσφατα αντίκτυπο στην εσωτερική πολιτική πολλών χωρών της περιοχής καθώς τα τελευταία χρόνια έγιναν περισσότερες από 12 απόπειρες πραξικοπήματος και εννέα από αυτές ήταν επιτυχείς.
Τα περισσότερα έλαβαν χώρα σε πρώην γαλλικές αποικίες, όπου επικεφαλής ήταν κυβερνήτες φιλικοί προς τη Γαλλία ή ακόμα και υποστηριζόμενοι από αυτήν.
Οι νέοι ηγέτες προσπάθησαν να μειώσουν τη γαλλική επιρροή, από το Τσαντ και τον Νίγηρα που διέταξαν τα γαλλικά στρατεύματα να αποχωρήσουν μέχρι τη Σενεγάλη που μετονόμασε μνημεία και ξαναέγραψε τα σχολικά βιβλία.
Η άνοδος της Ρωσίας
Εν τω μεταξύ, ένα περιφερειακό κενό δημιουργεί μια ευκαιρία για τη Ρωσία να εισχωρήσει και να αυξήσει την επιρροή της, όπως η εμπλοκή της στην εξόρυξη στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία και στην ασφάλεια στο Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο.
Ταυτόχρονα, φαίνεται να βελτιώνει την εικόνα της μέσω εκστρατειών επιρροής στα μέσα ενημέρωσης, όπως αυτή που εντοπίστηκε από το Al Jazeera.
«Ο τρόπος δράσης της Ρωσίας για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν να εντοπίζει ρωγμές ή παράπονα στην κοινωνία και να διαρρηγνύει πραγματικά αυτές τις ρωγμές, να διαλύει τον ιστό της κοινωνίας», δήλωσε ο Jankowicz.
«Η ιδέα είναι να δοθεί το πρόσχημα της υποστήριξης από τη βάση στη φιλορωσική άποψη. Και σε αυτή την περίπτωση, πρόκειται για μια άποψη με την οποία πιθανότατα συμφωνούν πολλοί άνθρωποι στην Αφρική στον μετα-αποικιακό κόσμο».
Μεταδεδομένα
Δύο μήνες μετά την πρώτη του επικοινωνία, ο Τογκολέζος δημοσιογράφος Aubin Koutele προσέγγισε ξανά ένα μέσο ενημέρωσης στη Μπουρκίνα Φάσο, αποκαλύπτοντας ότι ενεργούσε ως μεσάζων.
Τα μηνύματα του στο WhatsApp, ορισμένα από τα οποία φαίνονταν προωθημένα, υποδήλωναν την ύπαρξη ενός τρίτου παράγοντα που παρείχε τόσο τα άρθρα όσο και τη χρηματοδότηση.
Μέσω ανάλυσης των ψηφιακών αρχείων, το Al Jazeera βρήκε στοιχεία που συνέδεαν την προπαγανδιστική εκστρατεία με τη Ρωσία.
Τα μεταδεδομένα των εγγράφων περιείχαν κυριλλικούς χαρακτήρες—αφύσικο για γαλλόφωνους συντάκτες—και έναν 10ψήφιο αριθμό που ξεκινούσε από το 7, κωδικό χώρας της Ρωσίας.
Ο αγώνας για επιρροή
Σύμφωνα τόσο με τον Nadzharov όσο και με τον Amoah, οι στόχοι της Ρωσίας στη Δυτική και Κεντρική Αφρική είναι διαφορετικοί από αυτούς που ιστορικά προσπαθούσε να επιτύχει η Γαλλία.
«Η Ρωσία ενδιαφέρεται για μια πολύ ρεαλιστική συνεργασία που οδηγεί σε ροή χρημάτων προς τη Ρωσία», δήλωσε ο Nadzharov, επισημαίνοντας ότι η Ρωσία είναι δυνητικός προμηθευτής λιπασμάτων, όπλων και μηχανημάτων.
«Επειδή μας ενδιαφέρει να βγάλουμε χρήματα, μπορούμε να προσφέρουμε πιο … γενναιόδωρους όρους σε αυτά τα αφρικανικά έθνη από ό,τι προτείνουν οι Γάλλοι», δήλωσε ο Ρώσος αναλυτής.
Ο Amoah δήλωσε: «Η Γαλλία θέλει να διατηρήσει την επιρροή της. Και έτσι βλέπουν τη Ρωσία ως ανταγωνισμό. Και η Γαλλία έχει καταστήσει αρκετά σαφές ότι θα προτιμούσε οι αφρικανικές χώρες να συναλλάσσονται μαζί τους παρά με τη Ρωσία».
Αυτός ο αγώνας για επιρροή έχει οδηγήσει τις δύο χώρες να υιοθετήσουν τις δικές τους στρατηγικές για να πείσουν τους τοπικούς πληθυσμούς για τους στόχους τους.
«Και οι δύο έχουν πολύ διαφορετικές τακτικές», δήλωσε ο Amoah.
«Η Ρωσία θα οργανώσει προπαγάνδα και προφανώς μπορούμε να δούμε ότι αυτή η εκστρατεία επιρροής είναι προπαγάνδα».
«Από την Γαλλία αυτό γίνεται στην πραγματικότητα μέσω των κατάλληλων κρατικών μέσων ενημέρωσης».
Αλλά τελικά, «όλοι έχουν στην πραγματικότητα την ίδια ατζέντα: επιρροή, επιρροή».
Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις