Αυτογνωσίας συνέχεια

[…]

Δεν μειώνουμε διόλου τις (πελώριες) ενοχές του κράτους, των ηγετών κ.λπ., όταν αναρωτιόμαστε πόσο ένοχοι είναι και οι πολίτες, τόσο για τις κρίσιμες επιλογές τους (πολιτικές και άλλες) όσο και για την καθημερινή τους πράξη.

Πόσο ανεύθυνοι είμαστε λ.χ. όταν, εμείς οι κυβερνώμενοι, οι δυναστευόμενοι, οι ταλαιπωρούμενοι, οι απομυζούμενοι, πάρουμε μια κάποια θέση στον κρατικό μηχανισμό και, μονομιάς, μεταμορφωνόμαστε σε δυνάστες, καταπιεστές, ταλαιπωρητές, διώκτες των άλλων, των χτεσινών ομότυχών μας; Πώς αλλάζει ακαριαία η ψυχολογία μας, η νοοτροπία μας, οι τρόποι μας, μόλις αγκυροβολήσουμε πίσω από κάποιο γραφείο ή φορέσουμε μια κάποια στολή, μόλις αποχτήσουμε μιαν «αίσθηση δύναμης», έστω και ελάχιστης «εμβέλειας»; Και πώς εκτοξεύουμε απ’ αυτό το «μετερίζι» τις εκδικήσεις μας για όσα έχουμε πάθει, το φθόνο μας για όσα δεν έχουμε, τα πλέγματά μας για όσα θα θέλαμε να έχουμε και να μπορούμε;

Πόσο ανεύθυνοι είμαστε για τον υπερ-ατομικισμό και τον υπερ-εγωισμό που δείχνουμε τόσο συχνά, για την αδιαφορία μας απέναντι στο σύνολο και για την περιφρόνησή μας στους «πλησίον», που τους τσαλαπατάμε, τους περιγελάμε, τους βρωμίζουμε, τους προπηλακίζουμε, ανέμελα και «ασίκικα»;

Πόσο ανεύθυνοι είμαστε —ειδικότερα και επικαιρότερα— για τις λαθροχειρίες και τις λαθρεμπορίες, για τις καταπατήσεις δημόσιων κτημάτων και ξένων δικαιωμάτων, για τους εμπρησμούς χάριν οικοπεδοποιήσεων και βοσκήσεων, για την κακή ποιότητα πολλών εξαγόμενων προϊόντων μας, για τις «ατσιδοσύνες» και τους σαλταδορισμούς μας, που μας κλείνουν τις αγορές όχι μόνο των «κουτόφραγκων» αλλά και των «εξυπνορωμιών»;

Πόσο ανεύθυνοι είμαστε, τέλος, για την ευθυνοφοβία μας, αυτή την παντοτινά ανεπούλωτη πληγή του εθνικού μας βίου;

Ένας ψεύτικος τρελός, ο Έντγκαρ, λέει στον «Ληρ» τη στέρεη αλήθεια: «Να ’σαι ώριμος, αυτό είν’ όλο». Κι ένα απ’ τα πιο απαραίτητα κι απαράβατα συστατικά της ωριμότητας είναι να βλέπεις και να λες τις ευθύνες όχι μόνο των άλλων αλλά και τις δικές σου.

Πολίτης ελεύθερος είναι όποιος τολμά να στηλιτεύει τους υπεύθυνους για τις όποιες ατασθαλίες τους. Αλλά διπλά ελεύθερος, διπλά πολίτης, είναι όποιος τολμά ν’ ανομολογεί τις δικές του αδυναμίες. Κι αυτή η αυτογνωσία κι η παρρησία στοιχειοθετούν την αληθινή δύναμή του…

*Απόσπασμα από κείμενο του Μάριου Πλωρίτη, που έφερε τον τίτλο «Ευθυνολογία – Κράτος και πολίτες, ενοχές και άλλοθι» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» στις 17 Αυγούστου 1986.

Αλήθεια, τι απ’ όλα τα παραπάνω έχουμε καταφέρει να διορθώσουμε μέσα στις τέσσερις δεκαετίες που πέρασαν από τότε που έγραφε ο Πλωρίτης;

Πόσο πιο υπεύθυνοι, ώριμοι και ενσυνείδητοι έχουμε γίνει ως απλοί πολίτες, ως κυβερνώμενοι;

Ως πότε θα κρύβουμε πίσω από «την απογοήτευση, την οργή και την αγανάκτησή μας» —τα βαρύγδουπα δημοσκοπικά ευρήματα, που μετατρέπονται αφρόνως σε πολιτικά συνθήματα— τις δικές μας αδυναμίες και αστοχίες, τη δική μας αβελτηρία και απερισκεψία;

Πότε, επιτέλους, θα στρέψουμε την προσοχή μας όχι στους πολλούς που μας χαϊδεύουν για ιδιοτελείς σκοπούς, αλλά στους ελάχιστους και εκλεκτούς —όπως ο Πλωρίτης— που τολμούν να θέσουν τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων;