Μούρα Μπούντμπεργκ: Η μυστηριώδης ζωή και οι έρωτες της femme fatale κατασκόπου της Ρωσίας

Το 1934, ο Άγγλος μυθιστοριογράφος Γκράχαμ Γκρην πέρασε αρκετό καιρό στην πρωτεύουσα της Εσθονίας, το Ταλίν, «αναζητώντας μάταια έναν οίκο ανοχής» που του είχε συστήσει η «πολύ επικίνδυνη» Μαρία Ιγνατίεβνα Ζακρέβσκαγια, μετέπειτα κόμισσα Μπένκεντορφ και βαρόνη Μπούντμπεργκ, μια εξόριστη που ζούσε στο Λονδίνο και ερωμένη, μεταξύ άλλων, του Χ.Γ. Γουέλς και του Μαξίμ Γκόρκι, ο οποίος παρόλο που την αγάπησε ανελέητα την αποκαλούσε «Σιδηρά Κυρία».

Η Μούρα, όπως την αποκαλούσαν χαϊδευτικά, είχε παραπλανήσει τον Γκρην: ο οίκος ανοχής αποδείχθηκε ότι ήταν φαρμακείο. Το 1965, έπειτα από άλλη μια απογοήτευση, ο Γκριν έγραψε στη Μούρα στη διεύθυνσή της στην οδό Κρόμγουελ του Λονδίνου: «Αγαπητή μου Μούρα, ξέρεις ότι σε αγαπώ πολύ, οπότε πρέπει να μου συγχωρέσεις το γεγονός ότι σου λέω ότι είσαι ένας αναθεματισμένος μπελάς».

Μια πολύ επικίνδυνη γυναίκα

Η Μούρα Μπούντμπεργκ, της οποίας η προγιαγιά, Χάνα, ήταν ο φλογερός, αν και κρυφός, έρωτας του εθνικού ποιητή της Ουκρανίας Τάρας Σεβτσένκο, αποτελεί ένα δύσκολο θέμα για τους βιογράφους, επειδή επινόησε τόσες πολλές περίτεχνες μυθοπλασίες για τον ευατό της.

Γεννημένη το 1892 σε αριστοκρατική ουκρανική οικογένεια από την περιοχή Πολτάβα, είχε παντρευτεί έναν αριστοκράτη της Γερμανίας, τον Ντιόν φον Μπένκεντορφ, ο οποίος διατηρούσε ένα κτήμα στην Εσθονία, στα σύνορα με τη Ρωσία. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης των Μπολσεβίκων, ο Μπένκεντορφ πέθανε στο κτήμα υπό μυστηριώδεις συνθήκες.

Οι συγγραφείς της απολαυστικής συγκλονιστικής βιογραφίας της Μούρα «A Very Dangerous Woman» Ντέμπορα ΜακΝτόναλντ και Τζέρεμι Ντρόνφιλντ, υπαινίσσονται ότι ήταν συνένοχη στη δολοφονία, αν και δεν προσκομίζονται στοιχεία που να υποστηρίζουν την άποψη αυτή. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1921, η Μούρα παντρεύτηκε έναν άλλο Εσθονό βαρόνο, τον Νικολάι Μπάντμπεργκ, οπότε τόσο η Μ15 όσο και η μυστική υπηρεσία πληροφοριών των Μπολσεβίκων – η Τσέκα – είχαν ανοίξει φακέλους για εκείνη.

Με την ασαφή πολιτική της θέση, η Μούρα Μπούντμπεργκ μπορεί να έδρασε ως διπλός πράκτορας για τη Μεγάλη Βρετανία και την Ρωσία. Με μακιαβελική επιδεξιότητα διείσδυσε στα ανώτατα κλιμάκια των Μπολσεβίκων στην Αγία Πετρούπολη (αργότερα Λένινγκραντ), ενώ εργαζόταν ως μεταφράστρια στο γραφείο προπαγάνδας της βρετανικής πρεσβείας. Το Ταλίν ήταν το λιμάνι της Βαλτικής που βρισκόταν πλησιέστερα στην Αγία Πετρούπολη και ήταν γνωστό ότι αποτελούσε κέντρο κατασκοπείας, στο οποίο διείσδυσαν Λευκορώσοι ραδιούργοι με σκοπό να εμποδίσουν τη σοβιετική πρόσβαση στα εδάφη της Βαλτικής.

Ο Γκράχαμ Γκριν δεν ήταν ο μόνος που βρήκε τη Μούρα Μπάντμπεργκ μια γοητευτικά διφορούμενη φιγούρα. Οι ΜακΝτόναλντ και Ντρόνφιλντ, βασιζόμενοι σε άγνωστο μέχρι το 2016 αρχειακό υλικό, διαπίστωσαν ότι η Μόουρα είχε εμπλακεί σε κυκλώματα ξεπλύματος χρυσού στο Ταλίν της δεκαετίας του 1920. Η πόλη αποτελούσε ανέκαθεν μαγνήτης για ημιπαράνομες συναλλαγές του ενός ή του άλλου είδους. Ο λευκός ρωσικός χρυσός μεταφερόταν στο Ταλίν από την Αγία Πετρούπολη και στη συνέχεια στη Στοκχόλμη, όπου λιωνόταν και πωλούνταν.

Ένας νέος έρωτας

Στην πρωτεύουσα της Εσθονίας, η Μούρα γνωρίστηκε με τον ενθουσιώδη λάτρη της ιστιοπλοΐας, φιλολενικό δημοσιογράφο και συγγραφέα του βιβλίου «Χελιδόνια και Αμαζόνες» Άρθουρ Ράνσομ, ο οποίος σε γενικές γραμμές θα μπορούσε να θεωρηθεί τυχοδιώκτης.

Μέσω των επαφών της στους διπλωματικούς κύκλους της Ρωσίας και της Βαλτικής, η Μούρα Μπάντμπεργκ συστήθηκε στον φίλο του Ράνσομ, Ρόμπερτ Μπρους Λόκχαρτ, τον μυστικό πράκτορα που στάλθηκε στη Μόσχα ως ο πρώτος απεσταλμένος της Βρετανίας στους Μπολσεβίκους. Εκείνη και ο Λόκχαρτ ερωτεύτηκαν παράφορα, ακόμη και αν κατασκόπευε τον αγαπημένο της για λογαριασμό της Τσέκα.

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1930, η Μούρα είχε μετακομίσει στο Λονδίνο όπου συνδέθηκε ερωτικά με τον Χ. Τζ. Γουέλς, ο οποίος της έκανε πολλές φορές πρόταση γάμου, αλλά τον απέρριψε.

Απογοητευμένος, ο Γουέλς της ζήτησε να τον συνοδεύσει στην ΕΣΣΔ (το 1934 πήρε συνέντευξη από τον Στάλιν στο Κρεμλίνο), αλλά η Μούρα φοβήθηκε ότι μπορεί να συλληφθεί ως εχθρός του λαού.

Προερχόταν άλλωστε από φιλοτσαρική ουκρανική οικογένεια και σε νεαρή ηλικία είχε παντρευτεί δύο αριστοκράτες. Με ποιανού το μέρος ήταν; Μερικές φορές ακόμη και τα «γεγονότα» της ζωής της φαίνεται να παραχαράσσουν την αλήθεια. Τα τελευταία χρόνια της Μπούντμπεργκ τα πέρασε πίνοντας σκέτη βότκα στο διαμέρισμά της στην οδό Κρόμγουελ, όπου φιλοξενούσε τον ηθοποιό Λόρενς Ολίβιε, τον Γκρην, τη μυθιστοριογράφο Μάρθα Γκέλχορν και τον πράκτορα Γκάι Μπέρτζες, που είχε σπουδάσει στο Κέιμπριτζ.

Η Μπάντμπεργκ πέθανε στην Ιταλία το 1974 και θάφτηκε στο Τσίσγουικ του δυτικού Λονδίνου.

*Με πληροφορίες από: Guardian | Kyiv Post | Kεντρική φωτογραφία θέματος: Allan Warren | Wikimedia Commons