Πολλοί από εκείνους που ήταν προχθές στην κηδεία του Σάκη Καράγιωργα ήταν οι ίδιοι που δώδεκα χρόνια πριν είχαν συγκεντρωθεί για να γιορτάσουν τότε, το 1973, σε μια μικρή υπό ανέγερση πολυκατοικία στη Σαρωνίδα, την πολυκατοικία «της φυλακής», τη γενική αμνηστία. Το οικόπεδο είχε αγορασθεί τη προτροπή της Έλσας Ροκοφύλλου, που άνεργη τότε (είχε διωχθεί από τον «Δημόκριτο») είχε όλο το χρόνο στη διάθεσή της για αναζητήσεις οικοπέδων και άλλων τινών. Στο γιαπί λοιπόν της Σαρωνίδας έγινε το «γλέντι» της αποφυλάκισης μετά από δέκα μέρες, και για να γίνει, οι γυναίκες που αποφάσισαν να το οργανώσουν είδαν κι έπαθαν, γιατί όλοι οι άρτι αφιχθέντες από τις φυλακές, και πιο πολύ ο Σάκης Καράγιωργας, έλεγαν ότι «δεν ήταν ακόμα καιρός για τέτοια».
Η συγκέντρωση όμως έγινε και ήταν γεμάτη συγκίνηση και κέφι. Από τους παρισταμένους οι 90 ήταν μόλις αποφυλακισθέντες. Ο Στέλιος Νέστωρ έπαιζε κιθάρα, τραγουδούσαν όλοι, και σε κάποια στιγμή ο Φοίβος Κούτσικας έφυγε για τη Γλυφάδα για να φέρει τον Αλέκο Παναγούλη. Μόλις ήρθε, παραπατούσε από το φως, κάτι που είχε ξεσυνηθίσει τόσα χρόνια στα μπουντρούμια, και όταν συναντήθηκε με τον Σάκη Καράγιωργα, και αγκαλιάσθηκαν μετά από τόσα χρόνια κλαίγοντας, έκλαιγαν και όλοι γύρω τους, βλέποντας τους πιο βασανισμένους Έλληνες μαζί.
Την άλλη μέρα η Ασφάλεια κάλεσε τους κυρίους που δεν ήταν πρώτου βαθμού συγγενείς να πουν γιατί ήταν εκεί…
Τα θυμήθηκαν όλα αυτά πολλοί στην κηδεία, όπως θυμήθηκαν και τη συντροφικότητα της εποχής, που όσο πιο ανάδελφα γίνονται τα χρόνια, τόσο πιο πολύ νοσταλγούμε και αναζητούμε. Ευτυχώς και εκείνα τα χρόνια και οι αναμνήσεις υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντα.
*Κείμενο μνήμης διά χειρός «Περίοικου», υπό τον τίτλο «Δώδεκα χρόνια μετά…» Είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» την Πέμπτη 22 Αυγούστου 1985, δύο ημέρες μετά την κηδεία του Σάκη Καράγιωργα στο Α’ Νεκροταφείο (Τρίτη 20 Αυγούστου 1985).
Ο Σάκης (Διονύσης) Καράγιωργας γεννήθηκε στον Πύργο της Ηλείας στις 17 Απριλίου 1930 και πέθανε στην Αθήνα στις 17 Αυγούστου 1985.
Το στρατιωτικό πραξικόπημα του Απριλίου του 1967 υπήρξε ένα σημείο καμπής στην πολιτική και προσωπική ζωή, αλλά και στην επιστημονική δραστηριότητα του Καράγιωργα. Ευθύς εξαρχής ο Καράγιωργας ίδρυσε μαζί με άλλους πατριώτες –μέλη ως επί το πλείστον του ομίλου «Αλέξανδρος Παπαναστασίου»– την αντιδικτατορική οργάνωση «Δημοκρατική Άμυνα» και ανέλαβε αντιστασιακή δράση. Ο Καράγιωργας ήλθε σε επαφή με προοδευτικούς φοιτητές, οργάνωσε αντιστασιακούς πυρήνες, τύπωσε προκηρύξεις και ήλθε σε επικοινωνία με άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, σε μια προσπάθεια να συντονιστεί η αντιδικτατορική πάλη. Η δραστηριότητά του εκείνη περιέλαβε και ενέργειες δυναμικού χαρακτήρα.
Το καλοκαίρι του 1969, στις 14 Ιουλίου, ο Καράγιωργας τραυματίστηκε βαριά από πρόωρη έκρηξη αυτοσχέδιου εκρηκτικού μηχανισμού, καθώς τον προετοίμαζε για τοποθέτηση. Η έκρηξη οδήγησε στον ακρωτηριασμό του δεξιού του χεριού, σε τραύματα στο κεφάλι και στο τύμπανο του δεξιού του αυτιού. Η γυναίκα του, Νίκη, τον μετέφερε αιμόφυρτο στο νοσοκομείο. Εκεί τον συνέλαβαν αμέσως οι πράκτορες της χούντας και, παρά τις συστάσεις των γιατρών, τον ανέκριναν με απάνθρωπο τρόπο και τον υπέβαλαν σε σκληρούς βασανισμούς. Η ανάκριση, τα βασανιστήρια και η αυστηρή απομόνωση σε διάφορα κρατητήρια διήρκεσαν πάνω από 5 μήνες. Τίποτα όμως απ’ όλα αυτά δεν έκαμψε τον Καράγιωργα, ο οποίος έμαθε να γράφει στην απομόνωση με το αριστερό του χέρι.
Η απομόνωσή του κράτησε έως τα τέλη του 1969. Παραμονές Χριστουγέννων μεταφέρθηκε στις φυλακές Αβέρωφ, όπου είχαν ήδη μεταφερθεί και άλλοι αντιστασιακοί. Οι σύντροφοί του διηγούνταν πως ήταν σωματικό ράκος, αλλά διατηρούσε ακμαίο το ηθικό του, ίσως και τη θύμηση πως η σύγκλητος της Παντείου είχε αποφασίσει να του αφαιρεθεί ο τίτλος του καθηγητή της και να εκδιωχθεί από τη σχολή.
Την άνοιξη του 1970 –η δίκη άρχισε το πρωί της Παρασκευής 27ης Μαρτίου 1970– ο Σάκης Καράγιωργας δικάστηκε μαζί με άλλους 34 αντιστασιακούς από το Έκτακτο Στρατοδικείο της Αθήνας. Ήταν η πολύκροτη δίκη της «Δημοκρατικής Άμυνας», στην οποία μάλιστα καταγγέλθηκαν πρώτη φορά δημοσίως τα βασανιστήρια στα οποία είχαν υποβληθεί οι συλληφθέντες αντιστασιακοί. Οι περιγραφές των βασανιστηρίων –μεταξύ αυτών και εκείνες του Καράγιωργα–, που δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό και τον ξένο Τύπο, συγκλόνισαν το πανελλήνιο και την παγκόσμια κοινή γνώμη, καθώς αποκάλυψαν τις μεθόδους με τις οποίες παρέμενε στην εξουσία η δικτατορία.
Ο επίτροπος του στρατοδικείου ζήτησε, και μάλιστα επιμόνως, για τον Καράγιωργα και μόνο την ποινή του θανάτου. Όμως, το στρατοδικείο, αντιμέτωπο με την πανελλήνια κατακραυγή, αλλά και την ανεπιφύλακτη συμπαράσταση της διεθνούς κοινής γνώμης και της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, δεν τόλμησε να επιβάλει στον Καράγιωργα τη θανατική ποινή. Τον καταδίκασε σε ισόβια κάθειρξη και 18 χρόνια φυλάκιση με βάση το Νόμο 509 για «ανατροπή του καθεστώτος».
Η απολογία του Καράγιωργα στο στρατοδικείο ήταν αντάξια της προσωπικότητάς του και της όλης του δράσης. Συμπύκνωσε τις βασικές ιδέες που καθοδήγησαν τη ζωή του, την πολιτική και επιστημονική του πορεία. Ο Καράγιωργας επισήμανε πως το ελεύθερο πολίτευμα είναι προϋπόθεση για την αποτελεσματική και δίκαιη λειτουργία των σύγχρονων κοινωνιών. Η κοινωνική συμβίωση, τόνισε, προϋποθέτει συνθήκες που να επιτρέπουν τη διαμόρφωση ακηδεμόνευτης γνώμης και ορθής κρίσης. Συνθήκες, δηλαδή, που να ικανοποιούν το αίτημα της λήψης κοινωνικών αποφάσεων μέσα από διαδικασίες συμμετοχικές και δημοκρατικές. Ο συνειδητοποιημένος επιστήμονας, κατέληξε ο Καράγιωργας, πληροφορεί και διαφωτίζει, καθοδηγεί με την πράξη και με τη στάση του.
Μετά την καταδίκη του ο Καράγιωργας κρατήθηκε διαδοχικά στις φυλακές Αβέρωφ, Καλαμίου Χανίων (Ιτζεδίν), Αλικαρνασσού και Κορυδαλλού. Στις φυλακές αυτές παρέμεινε έως τον Αύγουστο του 1973, συνεχίζοντας παρά τις αντιξοότητες την επιστημονική του δράση, πρωτότυπη και μεταφραστική.
Απελευθερώθηκε με τη χορήγηση αμνηστίας, μαζί με την πλειονότητα των αντιστασιακών κρατουμένων.
Η πτώση της δικτατορίας και η αποκατάσταση των δημοκρατικών θεσμών αποτέλεσαν για τον Καράγιωργα την απαρχή μιας πολύπλευρης και γόνιμης κοινωνικής δράσης. Επανήλθε στην Πάντειο, στην έδρα της Δημόσιας Οικονομικής, όπου ανέλαβε καίριες πρωτοβουλίες για τη στελέχωση της σχολής, τον εκσυγχρονισμό των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της και την εξειδίκευσή της κατά επιστημονικές περιοχές.
Παράλληλα, έχοντας κατά νουν τη δημιουργία ενός πολιτικού φορέα ικανού να συλλάβει και να εκφράσει τα αιτήματα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της οικονομικής ανάπτυξης και της πολιτικής δημοκρατίας, έλαβε μέρος στις διαδικασίες ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ. Ο Καράγιωργας έγινε μέλος της Προσωρινής Κεντρικής Επιτροπής και του Εκτελεστικού Γραφείου, αλλά αρνήθηκε επίμονα να κατέλθει στις εκλογές του 1974 ως υποψήφιος βουλευτής.
Ωστόσο, οι θεμελιακές διαφωνίες που ανέκυψαν πολύ γρήγορα στους κόλπους του ΠΑΣΟΚ αναφορικά με τον ιδεολογικό προσανατολισμό, την ακολουθητέα στρατηγική και τακτική, την οργανωτική μορφή, τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και την εσωκομματική δημοκρατία, οδήγησαν στη διαγραφή του Καράγιωργα το καλοκαίρι του 1975.
Η απομάκρυνση από το ΠΑΣΟΚ δεν ανέκοψε την πολιτική δράση του Καράγιωργα, ο οποίος παρέμεινε κομματικά αδέσμευτος, αλλά συμμετείχε πάντα με ζέση στις προσπάθειες ενιαίας έκφρασης της ελληνικής Αριστεράς.
Μια παρέα με... σκουφάκια ξεκίνησε το 1988 κάτι που μνημονεύεται μέχρι σήμερα. Το πιο επιτυχημένο γυναικείο τμήμα του συλλόγου και μία από τις δύο κορυφαίες δυνάμεις της Ευρώπης εδώ και μια δεκαετία
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Παρασκευή 11.04.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/04/green-2590961_1920-600x400.jpg)
