28 Μαρτίου 1971: Η ημέρα που η Παρισινή Κομμούνα ανακηρύσσεται ως η πρώτη εργατική επαναστατική κυβέρνηση

«Το Παρίσι των εργατών με την Κομμούνα του θα γιορτάζεται πάντα σαν δοξασμένος προάγγελος μιας νέας κοινωνίας», έγραφε ο Καρλ Μαρξ στο έργο του «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία».

Σαν σήμερα, στις 28 Μαρτίου 1871, αυτός ο προάγγελος, λαμβάνει «σάρκα και οστά» καθώς η Παρισινή Εθνοφρουρά εκπροσωπείται από 92 μέλη και αποκαλείται για πρώτη φορά αυτό που έμεινε στην ιστορία ως η λεγόμενη «Κομμούνα των Παρισίων».

Δέκα μέρες πριν, ο Γαλλικός Στρατός είχε μπει στο Παρίσι με σκοπό να περιορίσει κατά μέτωπο τη ριζοσπαστικοποιημένη Εθνοφορουρά, μια επιχείρηση που έμελλε να πνιγεί στο αίμα από την κυβέρνηση του Λουί Τιέρ.

Η Παρισινή Κομμούνα

Η Κομμούνα «έχτισε» τα θεμέλιά της πάνω στο πολιτικό κενό που άφησε πίσω του η συντριπτική ήττα της Γαλλίας στον πόλεμο με την Πρωσία (19 Ιουλίου 1870 – 10 Μαΐου 1871).

Στις αρχές του 1871 οι Πρώσοι πολιορκούσαν το Παρίσι και στις 17 Φεβρουαρίου έκαναν θριαμβευτική πορεία στους δρόμους της γαλλικής πρωτεύουσας. Την ίδια μέρα, ο μετριοπαθής δημοκράτης Λουί Τιέρ, που είχε αντιταχθεί στον Γαλλοπρωσικό Πόλεμο και είχε κατηγορηθεί ως προδότης, κέρδισε τις εκλογές, μετά την παραίτηση του αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ’.

Το Παρίσι εκείνη την περίοδο ξεχώριζε από την υπόλοιπη Γαλλία για την πολυπληθή του εργατική τάξη, που διεκδικούσε μαχητικά τα δικαιώματά της και το 1864 είχε κερδίσει το δικαίωμα της απεργίας – θεμέλια που είχε βάλει έναν αιώνα νωρίτερα.

H 18η Μαρτίου

Το βράδυ της 17ης προς τη 18η Μαρτίου, σε μια προσπάθεια να επιβάλει την εξουσία του στο ανυπότακτο Παρίσι, ο Τιερ αποφάσισε να αφοπλίσει την πόλη υπό τον φόβο μιας πιθανής εργατικής εξέγερσης.

Στη Μονμάρτη και την Μπελβίλ υπήρχαν 227 κανόνια για την άμυνα της πόλης υπό τον έλεγχο της ριζοσπαστικοποιημένης Εθνοφρουράς.

Το σχέδιο ναυάγησε, με τις στρατιωτικές δυνάμεις που εστάλησαν να περικυκλωθούν από εθνοφρουρούς και πολίτες.

Ο Τιερ, που είχε συνθηκολογήσει με τους Πρώσους, διέταξε το στρατό να εκκενώσει την πόλη, ενώ ο ίδιος κατέφυγε σε ασφαλές καταφύγιο, στο οχυρό των Βερσαλιών, για να μην συλληφθεί.

Οι εκλογές

Η Εθνοφρουρά, που είχε εξελιχθεί σε επαναστατική δύναμη, αποφάσισε οι προαποφασισμένες δημοτικές εκλογές να διεξαχθούν στις 26 Μαρτίου, στις οποίες πήρε μέρος το 50% των Παριζιάνων. Όλο αυτό το διάστημα ενεργούσε ως κυβέρνηση, με τη βοήθεια των μαρξιστών εργατών της Α’ Διεθνούς.

Το Δημοτικό Συμβούλιο που εκλέχθηκε αποτελούταν από 92 μέλη και εγκαταστάθηκε στο Δημοτικό Μέγαρο στις 28 Μαρτίου. Έλαβε την ονομασία «Κομμούνα των Παρισίων» και ανέλαβε τις εξουσίες τις Εθνοφρουράς, εκπροσωπώντας δημοκράτες και ριζοσπάστες αστούς, σοσιαλιστές, ανεξάρτητους επαναστάτες, σοσιαλιστές, μαρξιστές και αναρχικούς.

Πρόεδρος της Κομμούνας εξελέγη ο πολιτικός ακτιβιστής Λουί Ωγκύστ Μπλανκί, ο οποίος, όμως, είχε συλληφθεί στις 17 Μαρτίου από τις κυβερνητικές δυνάμεις. Οι κομμουνάροι προσπάθησαν πολλές φορές ανεπιτυχώς να τον απελευθερώσουν, συλλαμβάνοντας ομήρους από την άλλη πλευρά, μεταξύ αυτών και τον αρχιεπίσκοπο των Παρισίων, Ζορζ Νταρμπουά.

Παρά τις αδυναμίες της, το έργο που επιτέλεσε ήταν σημαντικό, ιδιαίτερα στους τομείς της εργασίας και της παιδείας.

Στον τομέα της εργασίας συγκεκριμένα, πήρε μια σειρά από μέτρα για να ανακουφίσει τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα: κολλεκτιβοποίηση βιομηχανιών, χρεοστάσιο στο εμπόριο και τα ενοίκια, κατάργηση της νυχτερινής εργασίας στα αρτοποιεία, απαγόρευση τοκογλυφικών γραφείων και καθιέρωση της δεκάωρης ημερήσιας εργασίας.  Παράλληλα, κρατικοποίησε την εκκλησιαστική περιουσία, ανέβαλε την υποχρέωση καταβολής των χρεών, εξίσωσε τους μισθούς των υπαλλήλων και τους επέβαλε ανώτατο όριο.

 «Η Ματωμένη Εβδομάδα»

Πολύ γρήγορα, η προσπάθεια της Κομμούνας αφιερώθηκε στον αγώνα εναντίον των κυβερνητικών δυνάμεων, που εν τω μεταξύ είχαν ενισχυθεί σημαντικά, μετά την αποχώρηση των Πρώσων. Διέθεταν 200.000 άνδρες απέναντι στους 60.000 άνδρες της Κομμούνας.

Ο στρατός άρχισε τις επιχειρήσεις για την ανακατάληψη του Παρισιού στις 3 Απριλίου με την πολιορκία της πόλης. Μετά τις πρώτες στρατιωτικές αποτυχίες, η Κομμούνα «σκλήρυνε» τη στάση της, με την Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας που συνέστησε την Πρωτομαγιά του 1871.

Στις 21 Μαΐου οι δυνάμεις του Τιέρ μπήκαν στο Παρίσι, με τους κομμουνάρους να προβάλουν σθεναρά αντίσταση. Μάχες σώμα με σώμα, χωρίς τέλος και έλεος, λάμβαναν χώρα σε κάθε σημείο της πόλης.

Ο στρατός προέβη σε μαζικές σφαγές αμάχων και οι Κομμουνάροι απάντησαν με την εκτέλεση 52 επιφανών Παριζιάνων, τους οποίους κρατούσαν ως ομήρους. Ανάμεσά τους, ο αρχιεπίσκοπος της πόλης Ζορζ Νταρμπουά.

Οι κυβερνητικές δυνάμεις επικράτησαν πλήρως στις 28 Μαΐου 1871, έπειτα από μια εβδομάδα άγριων μαχών, που έμεινε στην ιστορία ως «Η Ματωμένη Εβδομάδα».

Κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων 30.000 – 40.000 κομμουνάροι σκοτώθηκαν, ενώ οι απώλειες για τους κυβερνητικούς ανήλθαν σε 1000 άνδρες.

Μετά έπιασαν δουλειά τα στρατοδικεία, που εξέδωσαν 10.137 καταδικαστικές αποφάσεις: 93 σε θάνατο, 251 σε καταναγκαστικά έργα και 4586 σε εξορία στο υπερπόντιο νησί της Νέας Καληδονίας. Χιλιάδες, εξάλλου, από τους ηττημένους αναγκάσθηκαν να αυτοεξορισθούν.

«Τους μάρτυρές της (σ.σ. Κομμούνας) τους έχει κλείσει μέσα στη μεγάλη της καρδιά η εργατική τάξη», όμως, όπως συμπλήρωσε στον «Εμφύλιο πόλεμο στη Γαλλία», ο Καρλ Μαρξ.

«Τους εξολοθρευτές της, τους κάρφωσε κιόλας η Ιστορία στον πάσσαλο της ατίμωσης, απ’ όπου δεν μπορούν να τους λυτρώσουν μήτε όλες οι προσευχές των παπάδων τους».

 Κεντρική Φωτογραφία: Στα οδοφράγματα, 18 Μαρτίου 1871, Πηγή: Wikipedia