Μπορεί η τέχνη να αναζωπυρώσει τις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης;

Μπορούν τα αριστουργήματα της ευρωπαϊκής τέχνης να βοηθήσουν να εξομαλυνθούν τα ρήγματα μεταξύ του παλαιού και του νέου κόσμου; Oι υπεύθυνοι της Συλλογής Frick στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ, η οποία ανοίγει ξανά τον επόμενο μήνα μετά από πενταετή ανακαίνιση ύψους 220 εκατομμυρίων δολαρίων, πιστεύουν πως ναι.

Ο Άξελ Ρούγκερ, ο διευθυντής του μουσείου, το οποίο ξεκίνησε με έναν θησαυρό ευρωπαϊκών αριστουργημάτων, συμπεριλαμβανομένων των Ρέμπραντ και Βερμέερ, ελπίζει ότι η τέχνη του θα μπορούσε να αποτελέσει υπενθύμιση των αμερικανοευρωπαϊκών δεσμών σε αυτούς τους ταραγμένους πολιτικά καιρούς.

«Πλησιάζουμε σε μια εποχή όπου ο πολιτισμός και η εκπαίδευση δεν θεωρούνται προτεραιότητες», δήλωσε ο Χαβιέ Σάλομον, αναπληρωτής διευθυντής του Frick, σε μια προεπισκόπηση του ανακαινισμένου μουσείου την περασμένη εβδομάδα.

«Είναι ένα τεράστιο λάθος, κατά τη γνώμη μου, και ελπίζω ότι ένα μέρος όπως αυτό δίνει στους ανθρώπους την ευκαιρία να σκεφτούν το ρόλο του πολιτισμού στη ζωή μας».

«Δεν ήταν τόσο σκόπιμο όσο ακούγεται τώρα, αλλά οι Αμερικανοί έψαχναν στους προγόνους τους και πολλά προέρχονταν από την Ευρώπη»

Mistress and Maid, 1667, Γιοχάνες Βερμέρ

Οι σχέσης Αμερικής και Ευρώπης

Το Μουσείο Frick της Νέας Υόρκης, το οποίο ξεκίνησε με τη συλλογή του Χένρι Κλέι Φρικ, ενός του βιομήχανου της εποχής, υπήρξε για πολύ καιρό μια όαση από την ένταση της πόλης – ένα σπίτι σε μεγαλοπρεπές στυλ αλλά με οικιακή συνολική αίσθηση.

Τώρα θα μπορούσε να είναι κάτι περισσότερο – μια υπενθύμιση ότι η ευρωπαϊκή κουλτούρα και ηγεσία κάποτε έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από τους εξέχοντες της αμερικανικής εξουσίας.

Η απροθυμία των Ευρωπαίων ταξιδιωτών να επισκεφθούν τις ΗΠΑ δεν έχει ακόμη φανεί σε επίσημα στοιχεία, όπως συμβαίνει με τους Καναδούς επισκέπτες, αλλά ο Έρικ Ντρέσιν, γενικός γραμματέας των Ευρωπαϊκών Συνδέσμων Ταξιδιωτικών Πρακτόρων και Οργανωτών Ταξιδίων, δήλωσε στους New York Times την περασμένη εβδομάδα ότι αναμένονται «ταραχώδεις καιροί».

Βουτιά στον χρόνο

Η παλιά γοητεία του μουσείου, που αναβαθμίστηκε από την αρχιτέκτονα Άνναμπελλ Σέλντορφ, συνοδεύεται τώρα από πρόσθετες αίθουσες στον επάνω όροφο. Περιλαμβάνει το πορτρέτο της «Κοντέσας του Οσονβίλ» του Ενγκρ και τον πίνακα του Τζορτζ Ρόμπνεϊ του 1785 «Lady Hamilton» ως «Φύση», καθώς και τα τοιχογραφημένα πάνελ του Φρανσουά Μπουσέρ με παιδιά που χαζολογούν.

«Ολόκληρη η συλλογή, τελικά, προέρχεται από την Ευρώπη», δήλωσε ο Ρούγκερ, ο οποίος μόλις εγκαταστάθηκε ως διευθυντής του Frick, αφού διετέλεσε γραμματέας της Βασιλικής Ακαδημίας Τεχνών του Λονδίνου και επιμελητής ολλανδικής ζωγραφικής στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου.

Ο Ρούγκερ σημειώνει ότι ο Φρικ, ένας Μεννονίτης από την Πενσυλβάνια που «έχτισε» την περιουσία του στον τομέα του χάλυβα, «αρχικά προσελκύστηκε από την αγγλική τέχνη και την αισθητική των αγγλικών εξοχικών σπιτιών. Δεν ήταν τόσο σκόπιμο όσο ακούγεται τώρα, αλλά οι Αμερικανοί έψαχναν στους προγόνους τους και πολλά προέρχονταν από την Ευρώπη».

Οι απειλές της αγοράς

Το μουσείο επαναλειτουργεί καθώς οι αμοιβαίοι δασμοί, αν και δεν στοχεύουν ειδικά στην τέχνη, απειλούν μια αγορά που έχει ήδη υποχωρήσει λόγω των υψηλών επιτοκίων, του πληθωρισμού, της γεωπολιτικής αστάθειας και της μετατόπισης των προτιμήσεων.

Έμποροι από όλον τον κόσμο βρίσκονται αυτό το Σαββατοκύριακο στο Χονγκ Κονγκ, στην Art Basel, ελπίζοντας να προσελκύσουν Κινέζους και Ασιάτες αγοραστές πίσω στην αγορά που κυριαρχείται από τις πωλήσεις των ΗΠΑ.

«Η τέχνη του παρελθόντος είναι πάντα σχετική, και καθώς η ιστορία αλλάζει γύρω από αυτά τα έργα, αποκτούν διαφορετική σημασία»

Love Letter, 1669-1670, Γιοχάνες Βερμέρ

Αμερικανική ταυτότητα και ιδεολογία

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση Τραμπ έχει φέρει σε δυσμενή θέση το Ινστιτούτο Υπηρεσιών Μουσείων και Βιβλιοθηκών, το οποίο παρέχει χρηματοδότηση σε μουσεία και βιβλιοθήκες σε όλες τις ΗΠΑ. Ο Κιθ Σόντερλινγκ, εκτελών χρέη διευθυντή της υπηρεσίας, δήλωσε ότι σχεδιάζει να την κατευθύνει προς την προώθηση της «αμερικανικής μοναδικότητας» και την καλλιέργεια της «αγάπης για την πατρίδα».

Την περασμένη Πέμπτη ο Τραμπ εξέδωσε εκτελεστικό διάταγμα – «Αποκαθιστώντας την αλήθεια και τη λογική στην αμερικανική ιστορία» – υποσχόμενος να εξαλείψει τις «διχαστικές αφηγήσεις» από τα μουσεία και τον Εθνικό Ζωολογικό Κήπο του Ιδρύματος Σμιθσόνιαν και να αποκαταστήσει «μνημεία, μνημεία, αγάλματα, σημάδια» που έχουν αφαιρεθεί τα τελευταία πέντε χρόνια. Ένα ενημερωτικό δελτίο που περιγράφει τη διαταγή ανέφερε ότι θα επικεντρωθεί στην απομάκρυνση της «αντιαμερικανικής ιδεολογίας».

Η μεταμόρφωση της τέχνης

Τον Ιούνιο το Frick θα παρουσιάσει τα ερωτικά γράμματα του Βερμέρ – το «Mistress and Maid» του Frick και δύο δάνεια, Το «Love Letter» από το Rijksmuseum του Άμστερνταμ και το Γυναίκα που γράφει ένα γράμμα, με την υπηρέτριά της από την Εθνική Πινακοθήκη της Ιρλανδίας.

Ο Σάλομον είπε ότι κανείς δεν είναι σίγουρος ότι οι κυρίες γράφουν ή λαμβάνουν ερωτικές επιστολές, αλλά τα θέματα της επιστολογραφίας και της ανταλλαγής επιστολών σε οικιακά περιβάλλοντα του 17ου αιώνα είναι άθικτα.

«Η τέχνη του παρελθόντος είναι πάντα σχετική, και καθώς η ιστορία αλλάζει γύρω από αυτά τα έργα, αποκτούν διαφορετική σημασία», δήλωσε ο Σάλομον, δείχνοντας το «The Polish Rider» του Ρέμπραντ, στη συλλογή Frick, ο οποίος απέκτησε τον τίτλο πολύ μετά τη ζωγραφική του. Έγινε σύμβολο των πολωνικών αγώνων για την ελευθερία και πιο πρόσφατα σύμβολο υποστήριξης της αντίστασης της Ουκρανίας στη Ρωσία.

*Πηγή: The Guardian