Μεταξύ Τραμπ, ΕΕ και κυβερνητικών εταίρων – Οι «ζογκλερισμοί» της Τζότζια Μελόνι

Παρά την ασυνήθιστα σταθερή για τα ιταλικά δεδομένα διακυβέρνηση από τα τέλη του 2022, η Τζόρτζια Μελόνι δείχνει τις τελευταίες ημέρες να πασχίζει να «τετραγωνίσει τον κύκλο».

Έπειτα από δυόμισι χρόνια πρωθυπουργικής θητείας -πέμπτης μακροβιότερης στα σχεδόν 80 χρόνια της Ιταλικής Δημοκρατίας- και μιας μεθοδευμένης «κανονικοποίησης» της Ακροδεξιάς στα πολιτικά «σαλόνια» των «27», επιχειρεί μια νέα δύσκολη πράξη εξισορρόπησης.

Έχει το ένα «πόδι» στην ΕΕ και το άλλο στις ΗΠΑ της εποχής Τραμπ 2.0.

Πατά ταυτόχρονα σε δύο «βάρκες» που όλο απομακρύνονται, καθώς ο οικονομικός προστατευτισμός και ο γεωπολιτικός αναθεωρητισμός του Ντόναλντ Τραμπ κάνει τρόπον τινά μεγαλύτερο τον Ατλαντικό Ωκεανό που τις χωρίζει.

Η νέα κούρσα εξοπλισμών στην Ευρώπη υπό τον φόβο της αμερικανικής αποδέσμευσης από τη Γηραιά Ήπειρο, οι δασμοί του Τραμπ (και) στην ΕΕ και οι αξιώσεις του Αμερικανού προέδρου για εκτόξευση των αμυντικών δαπανών στο 5% στο ΝΑΤΟ ρίχνουν την κυβέρνηση Μελόνι και την ιταλική οικονομία -τρίτη μεγαλύτερη στην ευρωζώνη- στα «σχοινιά».

Η περίπλοκη συγκυρία έχει φέρει αντιμέτωπη με τις εγγενείς αντιφάσεις τους τους ιθύνοντες στη Ρώμη.

Αφενός προσωπικά τη μεταφασίστρια Μελόνι –φιλοτραμπική, αλλά και ένθερμη υποστηρίκτρια του εμπόλεμου Κιέβου- αφετέρου τον κυβερνητικό συνασπισμό της, η συνοχή του οποίου δοκιμάζεται από τις αντίθετες κατευθύνσεις των έτερων δύο συνιστωσών της.

Ήτοι της φιλοευρωπαϊκής κεντροδεξιάς Forza Italia του αείμνηστου Σίλβιο Μπερλουσκόνι και της ακροδεξιάς Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, που πλέον επιδεικνύει ταυτόχρονα φιλοπουτινισμό, φιλοτραμπισμό και ιταλικό εθνικισμό.

Τούτων λεχθέντων, οι ημέρες περνούν με την κυβέρνηση Μελόνι να  κωλυσιεργεί.

Όμως η «μέγγενη» της αύξησης των στρατιωτικών δαπανών και των επιπτώσεων των αμερικανικών δασμών έχει πια αρχίσει να σφίγγει.

Σφιγμένο χαμόγελο της Ιταλίδας πρωθυπουργού, Τζόρτζια Μελόνι, ενώ αποχωρεί από τη μίνι σύνοδο για το ουκρανικό στο Παρίσι, στα τέλη Μαρτίου (REUTERS/Sarah Meyssonnier)

«Ήξεις αφήξεις» αλά ιταλικά

Η πολιτική σύγχυση της ιταλικής ηγεσίας αντικατοπτρίζεται γλαφυρά στις τελευταίες δημόσιες τοποθετήσεις της Μελόνι, που προσπαθεί αγωνιωδώς να κερδίσει χρόνο, επιδιδόμενη συνεχώς σε ελιγμούς.

Με φόντο τις ρωγμές στις ευρωατλαντικές σχέσεις, απέρριψε ως «παιδαριώδη» και «επιφανειακή» την ιδέα ότι η Ιταλία θα πρέπει να επιλέξει μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης, τονίζοντας ότι προτεραιότητά της είναι η υπεράσπιση των συμφερόντων της χώρας της.

Χαρακτήρισε τους δασμούς Τραμπ «πρόβλημα, αλλά όχι καταστροφή», ζητώντας «ειλικρινή συζήτηση με τις ΗΠΑ για να καταργήσουμε τους δασμούς, όχι να τους πολλαπλασιάσουμε».

Ενώ οι Βρυξέλλες προετοιμάζουν λίστα αντίμετρων, η Ιταλίδα πρωθυπουργός έσπευσε την Παρασκευή να συντονιστεί με τους ομολόγους της της Βρετανίας του Brexit και της μακρινής Αυστραλίας για τη στάση που θα πρέπει να τηρηθεί απέναντι στους αμερικανικούς δασμούς.

Διακήρυξε ότι σκοπεύει να φέρει «τα ιταλικά συμφέροντα στην ΕΕ», προτείνοντας «αναστολή της Πράσινης Συμφωνίας στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας», μεταρρυθμίσεις στην ενεργειακή πολιτική και επανεξέταση του Συμφώνου Σταθερότητας…

«Αυτή τη στιγμή μπορούμε να κάνουμε κάποια σημαντικά πράγματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο», είπε η Μελόνι, η οποία κατά τα λοιπά διαχωρίζει όλο και περισσότερο τη θέση της από ζητήματα στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης.

Έχει απορρίψει εξ αρχής κάθε ενδεχόμενο συμμετοχής της Ιταλίας στην γαλλο-βρετανική πρωτοβουλία της λεγόμενης «συμμαχίας των προθύμων» για την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκης στρατιωτικής «δύναμης διασφάλισης» στη μεταπολεμική Ουκρανία.

Αντί αυτής, προωθεί ένα «θολό» σχέδιο επέκτασης της ρήτρας συλλογικής άμυνας του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, χωρίς ένταξη της χώρας στη Συμμαχία.

Προτείνει σύνοδο κορυφής ΗΠΑ-Ευρώπης, καθώς επιδιώκει να γίνει η προνομιακή συνομιλήτρια της Ουάσιγκτον, ένεκα και της ιδεολογικής «συγγένειας» με τον πρόεδρο Τραμπ.

Θα δοκιμαστεί στο ρόλο του επίδοξου γεφυροποιού με την πρώτη επίσκεψή της στον Λευκό Οίκο στην εποχή Τραμπ 2.0, στις 17 Απριλίου, την ώρα που οι Βρυξέλλες σταθμίζουν την απάντησή τους στους αμερικανικούς δασμούς.

Τα προβλήματα εν τω μεταξύ στοιβάζονται στη Ρώμη…

Η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, βυθίζεται στο έδρανο της Γερουσίας στη Ρώμη, ακούγοντας όσα της ψιθυρίζει στο αυτί ο υπουργός Οικονομίας Τζανκάρλο Τζορτζέτι (REUTERS/Remo Casilli/File Photo)

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα

Ειδικά για την προβληματική ιταλική οικονομία -που μαστίζεται από το δεύτερο μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στην ευρωζώνη (μετά την Ελλάδα) και το υψηλότερο κόστος δανεισμού- η συγκυρία δεν θα μπορούσε να είναι κρισιμότερη.

Αντιμέτωπη με έναν και πλέον μήνα αξιολογήσεων της πιστοληπτικής της ικανότητας από όλους τους μεγάλους οίκους, οι δασμοί των ΗΠΑ και τα σχέδια εκτόξευσης των αμυντικών δαπανών σε επίπεδο ΕΕ -και οσονούπω και στο ΝΑΤΟ- έχουν γίνει αιτία πολιτικών πονοκεφάλων και ενδοκυβερνητικών εντάσεων στη Ρώμη.

Με το δημόσιο χρέος να αναμένεται φέτος να αυξηθεί σχεδόν στο 138% του ΑΕΠ, από 135,3%, τα περιθώρια για την κυβέρνηση Μελόνι είναι ασφυκτικά στενά και οι διαφωνίες μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων για το πώς θα πρέπει να κινηθεί βαθαίνουν.

Τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αυξήσεις των αμυντικών δαπανών σε ολόκληρη την ΕΕ θα μπορούσε να αυξήσουν το δημόσιο χρέος στο 145% μέχρι το 2029, σύμφωνα με υπολογισμούς του ευρωπαϊκού οίκου Scope Ratings, που θα δώσει τη νέα αξιολόγησή του για την ιταλική οικονομία στις 23 Μαΐου.

Ο υπερχρεωμένος αμυντικός προϋπολογισμός της Ιταλίας για το 2024 ήταν εν τω μεταξύ μόλις στο 1,49% του ΑΕΠ, σύμφωνα με στοιχεία του ΝΑΤΟ.

Είναι τα χαμηλότερα επίπεδα στην ΕΕ, κάτω από τον υφιστάμενο στόχο του 2% της Συμμαχίας, που ο Τραμπ αξιώνει τώρα να αυξηθεί στο 5%.

Από τους αμερικανικούς δασμούς εν τω μεταξύ θα μπορούσαν να χαθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας στην Ιταλία. Πιο ευάλωτες θεωρούνται οι επιχειρήσεις με τις υψηλότερες εξαγωγές, όπως ο φαρμακευτικός κλάδος, η βιομηχανία της μόδας, οι βιομηχανίες τροφίμων και οι εταιρείες κατασκευής μηχανημάτων.

Δεδομένου δε ότι η Ιταλία εξάγει συνολικά το 10% των προϊόντων της στις ΗΠΑ (καταγράφοντας το 2024 εμπορικό πλεόνασμα ύψους 39 δισεκατομμυρίων ευρώ, το τρίτο μεγαλύτερο στην ευρωζώνη, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat) προβλέπεται μείωση του ιταλικού ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 3%, συρρικνώνοντας τις εκτιμήσεις ανάπτυξης κοντά στο… μηδέν.

Τα προβλήματα και τα διλήμματα στοιβάζονται για την Ιταλίδα πρωθυπουργό (REUTERS/Yara Nardi)

Αναζητώντας «σωσίβιο» στην «τέλεια καταιγίδα»

Οι επόμενες ημέρες και εβδομάδες προδιαγράφονται δύσκολες για την κυβέρνηση Μελόνι.

Οι Βρυξέλλες ζητούν σύμπνοια στις τάξεις των «27» στη στάση απέναντι στους δασμούς του Τραμπ, ενόσω η ίδια μπαλατζάρει.

Οι κυβερνητικοί εταίροι της κινούνται εν τω μεταξύ σε αντίθετες κατευθύνσεις.

Τα δε τηλέφωνα στο πρωθυπουργικό γραφείο και στα υπουργεία έχουν πάρει «φωτιά», γράφει ο ιταλικός Τύπος, καθώς ενώσεις όλων των τομέων της ιταλικής οικονομίας -από τη βιομηχανία και την αγροτική παραγωγή, μέχρι τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις- ζητούν άμεσες απαντήσεις για το πού κινείται η χώρα.

Η Ιταλίδα πρωθυπουργός υποσχέθηκε διαβουλεύσεις με παραγωγικούς τομείς προ της μετάβασής της στον Λευκό Οίκο.

Στο ημερολόγιό της λέγεται ότι έχει επίσης κυκλωμένες με κόκκινο μαρκαδόρο τα τέλη της Μεγάλης Εβδομάδας, εν μέσω έντονων φημών περί επίσκεψης του Αμερικανού αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς στις 18-20 Απριλίου στη Ρώμη.

Το σίγουρο είναι ότι για τη Μελόνι τα χρονικά περιθώρια για τη λήψη αποφάσεων στενεύουν.

Όχι μόνο για την πλευρά του Ατλαντικού που θα πατήσει πιο γερά, αλλά και για την καταλληλότητα όσων βρίσκονται σε θέσεις-κλειδιά της ιταλικής κυβέρνησης, που εκ των πραγμάτων θα κληθούν να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις.

Προφανώς, σε επίπεδο ΕΕ, η Ιταλία δεν θα είναι η μόνη.