Γάτες: Το μακάβριο μυστικό πίσω από την εξημέρωσή τους

Οι γάτες έγιναν για πρώτη φορά σύντροφοι των ανθρώπων πιθανότατα έπειτα από μαζικές τελετουργικές θυσίες τους στην αρχαία Αίγυπτο, σύμφωνα με δύο νέες μελέτες που δημοσιεύει ο Independent (φωτογραφία, επάνω, από το Reuters/Evgenia Novozhenina).

Η αρχαία Αίγυπτος είναι ευρέως γνωστή ως το λίκνο του ανθρώπινου πολιτισμού, όπου η εξημέρωση και η λατρεία των αιλουροειδών ήταν διαδεδομένη.

Οι εξημερωμένες μορφές των αγριόγατων θυσιάζονταν μαζικά σε τελετές αφιερωμένες στην Μπαστέτ

Πολλά μουμιοποιημένα κατάλοιπα γατών, καθώς και θεότητες όπως η αιγυπτιακή Μπαστέτ, υποδεικνύουν πως οι γάτες ζούσαν μαζί με τους ανθρώπους στην περιοχή.

Ωστόσο, οι ακριβείς συνθήκες υπό τις οποίες έγιναν ζώα συντροφιάς παρέμεναν άγνωστες.

Το 2001, οι επιστήμονες έκαναν μια σημαντική ανακάλυψη: ανέσκαψαν τάφο 9.500 ετών στην Κύπρο, που περιείχε τα κατάλοιπα ενός ανθρώπου και μιας γάτας, γεγονός που υποδήλωνε ότι η εξημέρωσή της ίσως ξεκίνησε στο νησί της Μεσογείου.

Οι ερευνητές θεώρησαν πως οι γάτες της περιοχής ακολούθησαν τους πρώτους γεωργούς και σταδιακά εξοικειώθηκαν, συμβιώνοντας με τους ανθρώπους στο πέρασμα χιλιάδων χρόνων.

Πλέον, δύο νέες μελέτες γενετικού υλικού, που δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί πλήρως, ανατρέπουν αυτή τη θεωρία, αποκαλύπτοντας ότι το ζώο της Κύπρου ήταν στην πραγματικότητα ένα είδος αγριόγατας της Ευρώπης και όχι εξημερωμένο.

Μόλις πριν 3.000 χρόνια

Ετσι, εστιάζουν και πάλι την προσοχή τους στην Αίγυπτο ως τον πιθανό τόπο εξημέρωσης των γατών, ίσως μόλις πριν 3.000 χρόνια, όπως λένε οι ερευνητές.

«Αποδεικνύουμε ότι οι εξημερωμένες γάτες δεν διαδόθηκαν στην Ευρώπη με τους νεολιθικούς γεωργούς, όπως πιστευόταν παλαιότερα», αναφέρουν.

Αντίθετα, οι επιστήμονες υποπτεύονται ότι αρχικά οι εξημερωμένες μορφές των αγριόγατων θυσιάζονταν μαζικά σε τελετές αφιερωμένες στην Μπαστέτ, προτού εξοικειωθούν με τη ζωή ως κατοικίδια.

Οι αρχαιολόγοι σημειώνουν ότι η αιγυπτιακή θεά της προστασίας, της ευχαρίστησης και της καλής υγείας απεικονιζόταν αρχικά με κεφάλι λιονταριού, αλλά γύρω στον 1ο αιώνα π.Χ. άρχισε ν’ αναπαρίσταται με κεφάλι γάτας.

«Αυτή η μεταμόρφωση συνέπεσε με την άνοδο των θυσιών γατών, κατά τις οποίες εκατομμύρια ελεύθερες ή ειδικά εκτρεφόμενες γάτες μουμιοποιούνταν ως προσφορές προς τη θεά», γράφουν οι ερευνητές στη νέα μελέτη.

Ο ρόλος των τρωκτικών

Ανασκαφές δείχνουν επίσης ότι οι ναοί και τα ιερά αφιερωμένα στην Μπαστέτ βρίσκονταν σε γεωργικές εκτάσεις της αρχαιότητας.

Τέτοιες καλλιεργήσιμες περιοχές θα φιλοξενούσαν μεγάλο αριθμό τρωκτικών, καθώς και τους φυσικούς τους θηρευτές – την αγριόγατα.

«Αυτό θα μπορούσε να είχε προσφέρει το υπόβαθρο για τη στενότερη σχέση ανθρώπων και γατών, η οποία οδήγησε στην εξημέρωση των αγριόγατων, υποκινούμενη από το νεοαποκτηθέν θεϊκό τους κύρος», γράφουν οι επιστήμονες.

Τελικά, κάποιοι αρχαίοι Αιγύπτιοι φαίνεται πως υποδέχτηκαν τις γάτες στα σπίτια τους ως χαριτωμένα κατοικίδια.

Η εξημέρωση και διάδοση ζώων που ξεκινά από λατρευτικές πρακτικές δεν είναι σπάνιο φαινόμενο.